غلامعلی حداد عادل؛ صبورا حاجی علی اورکپور
دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 9-28
چکیده
کانت در آثار متعدد دورۀ مابعد انتقادی از جمله تمهیدات و به ویژه دیباچۀ هر دو طبع کتاب نقد عقل محض، بر تقدم رتبی و زمانی بحث تعارضات عقل نسبت به دیگر بخشهای نظام فلسفی خود تصریح کرده و وظیفۀ محوری فلسفه ...
بیشتر
کانت در آثار متعدد دورۀ مابعد انتقادی از جمله تمهیدات و به ویژه دیباچۀ هر دو طبع کتاب نقد عقل محض، بر تقدم رتبی و زمانی بحث تعارضات عقل نسبت به دیگر بخشهای نظام فلسفی خود تصریح کرده و وظیفۀ محوری فلسفه را مقابلۀ ریشهای با تعارضات عقل محض دانسته است. وی راه حل تعارضات ریاضی را به مثابۀ دلیلی غیر مستقیم در اثبات و تحکیم ایدئالیسم استعلایی خود میداند چراکه این تعارضات سبب تنبّه عقل شده و آن را در جست و جوی منشاء خطا به اصلی که بنیان مابعدالطبیعۀ سنّتی است یعنی اصل عینیّت واقعیت پدیداری با نفس الامر اشیاء میرساند.
این مقاله ضمن اشاره به تاریخچه و جایگاه بحث تعارضات عقل محض در اندیشۀ کانت به ویژه در نقد عقل محض، به اهمیت تعارضات ریاضی و گزارش شرح و تحلیل کانت از براهین ارائه شده تعارض اول و دوم، نحوۀ کشف تعارضات و راه حل سیستماتیک کانت برای تعارضات ریاضی بر مبنای اصول ایدهآلیسم استعلایی یا همان فلسفۀ نقادی میپردازد. بخش پایانی در قالب طرح چند پرسش انتقادی به تأمل در باب امکانات و محدودیتهای «روش شکاکانۀ (نقادانۀ)» کانت به مثابۀ تنها راه برون رفت عقل از تعارضات میپردازد .