محسن ساربان نژاد؛ محمد اکوان
دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 113-133
چکیده
این مقاله با تمرکز بر اندیشههای حکمی – عرفانیِ ابن عربی، عارف بلندآوازۀ مسلمان، و سورن کیرکگور، فیلسوف و متأله دانمارکی، که از او در مقام بانیِ اگزیستانسیالیسم یاد میشود، مقایسۀ ابتلای ابراهیم ...
بیشتر
این مقاله با تمرکز بر اندیشههای حکمی – عرفانیِ ابن عربی، عارف بلندآوازۀ مسلمان، و سورن کیرکگور، فیلسوف و متأله دانمارکی، که از او در مقام بانیِ اگزیستانسیالیسم یاد میشود، مقایسۀ ابتلای ابراهیم به قربانیِ فرزند در روایت مسیحی و اسلامی را محور پژوهش خویش قرار داده است. ابن عربی در فَصِّ اسحاقیِ فصوصالحکم و کیرکگور در کتاب ترس و لرز دست به تأویل و تفسیر آزمون ابراهیم زدهاند. پرسش اصلی تحقیق، مبانی و مبادیِ مؤثّر بر اندیشۀ ابن عربی و کیرکگور در تأویلِ روایت مذکور است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهند وجه افتراقِ دیدگاه ابن عربی و کیرکگور در نوع نگاهی است که هر یک به انسان و جایگاه او در نظام آفرینش دارند. اختلاف دیدگاهی که بر بنیاد آن، ابراهیم شهسوار ایمان و مؤمنِ به لطفِ محال در دیدگاه کیرکگور و مردود در تأویل صورتِ اسحاق به گوسفند به روایت ابن عربی است. در دیدگاه کیرکگور، انسان، فردِ تنها و مسئول در پیشگاه خداوند و در عرفان ابن عربی، رؤیای ابراهیم در ذبحِ فرزند، از یکطرف مدخلی برای ورود به عرصۀ مباحث رؤیا و خیال و از طرف دیگر دستآویزی برای شرح و بسط مباحث وحدت وجودی و جایگاه انسان کامل در عالَم است. پژوهش حاضر با استفاده از روش تطبیقی و با اتکاء به دادههایی که از طریق منابع کتابخانهای گرد آمدهاند، ابتدا به مقایسۀ جایگاه انسان در نظام فکری ابن عربی و کیرکگور پرداخته و سپس آراء آن دو در باب روایتِ قربانیِ اسحاق را مورد مطالعه قرار میدهد.