دیدگاه ملاصدرا دربارۀ رئیس حکومت و ویژگی‌های او، بر پایۀ کتاب مبدأ و معاد
دیدگاه ملاصدرا دربارۀ رئیس حکومت و ویژگی‌های او، بر پایۀ کتاب مبدأ و معاد

محمد ملائی ایولی؛ علی‌اصغر زَکوی

دوره 21، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 225-240

چکیده
  تشکیل حکومت به‌منظور دستیابی بشر به اهداف فردی و اجتماعی خود، یک ضرورت عقلانی است؛ اما بحث دربارۀ حق حاکمیت و ویژگی‌های حاکم همواره ازجمله مباحث چالش‌برانگیز بوده است. هدف از این نوشتار، واکاوی آراء ...  بیشتر
کارکرد اخلاقی هنر در کارزار صنعت‌فرهنگ
کارکرد اخلاقی هنر در کارزار صنعت‌فرهنگ

علیرضا آرام؛ بهاره گراوندی

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 1-15

چکیده
  ایده‌پردازانِ دیالکتیک روشنگری با وضع اصطلاحِ اینک مشهورِ صنعت فرهنگ آن را به عنوان وصفی جامع از فریبِ توده‌ای، رایج و البته مکتوم در نظام سرمایه‌داری مطرح کرده‌اند؛ صنعتی فراگیر، با ملغمه‌ای از ...  بیشتر
روشن‌سازی نسبت یگانگی و بس‌گانگی در منطق اکسپرسیون براساس خوانش دلوز از اسپینوزا
روشن‌سازی نسبت یگانگی و بس‌گانگی در منطق اکسپرسیون براساس خوانش دلوز از اسپینوزا

اشکان احدی؛ محمدتقی طباطبایی

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 17-34

چکیده
  ژیل دلوز همواره از طریقِ خوانشِ فیلسوفانِ دیگر، به­دنبال طرح و بسطِ مسئله­‌ای در فلسفۀ خویش بوده است. بدین جهت، بسیار پیش می­‌آید که در نسبت با مسئلۀ خویش، بر مفهومی در اندیشۀ یک فیلسوف تأکید گذارد، ...  بیشتر
نسبی‌انگاری ارزش‌ها و گرایش‌های دربارۀ خود
نسبی‌انگاری ارزش‌ها و گرایش‌های دربارۀ خود

پیمان جباری؛ محسن جوادی؛ محمد لگنهاوسن

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 35-56

چکیده
  نسبی‌انگاری اخلاقی یکی از مکاتب کهن فرااخلاقی است که به وجود ویژگی‌های اخلاقی، و صدق و توجیه احکام اخلاقی می‌پردازد. با این حال، بخشی از بحث‌های مربوط به نسبی‌انگاری متوجّه معناشناسی جملات نسبی است. ...  بیشتر
تاریخمندی و نسبت آن با هستی‌شناسی بنیادین در وجود و زمان هایدگر
تاریخمندی و نسبت آن با هستی‌شناسی بنیادین در وجود و زمان هایدگر

طاهره حبیبی؛ سیدحمید طالب زاده؛ احمد رجبی

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 57-72

چکیده
  هایدگر در وجود و زمان، به طریقی مشابه استدلال کانت در نقد عقل محض که منطق استعلایی را شرط امکان علم تجربی  می­دانست، تاریخمندی را  شرط استعلایی تاریخ‌­نگاری می‌داند. او پرسش معرفت‌­شناسانه ...  بیشتر
تبیین اشکالات تقسیم‌بندی معقولات اولی و ثانی بر مبنای اصالت وجود و ثمرات هستی‌شناسانه آن
تبیین اشکالات تقسیم‌بندی معقولات اولی و ثانی بر مبنای اصالت وجود و ثمرات هستی‌شناسانه آن

محمد دانش نهاد؛ محمد حسن وکیلی

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 91-112

چکیده
  تقسیم معقولات به معقول اولی و معقول ثانی یکی از تقسیمات مشهور فلسفی است که در حکمت مشاء و متعالیه با تعبیرات متفاوت مورد قبول قرار گرفته است. این تحقیق با روش کتابخانه‌ای، جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات و ...  بیشتر
مقایسۀ روایت قربانی‌کردنِ فرزند به دست ابراهیم در عرفانِ ابن عربی و نگرش اگزیستانسیالیستی کیرکگور
مقایسۀ روایت قربانی‌کردنِ فرزند به دست ابراهیم در عرفانِ ابن عربی و نگرش اگزیستانسیالیستی کیرکگور

محسن ساربان نژاد؛ محمد اکوان

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 113-133

چکیده
  این مقاله با تمرکز بر اندیشه‌های حکمی – عرفانیِ ابن عربی، عارف بلندآوازۀ مسلمان، و سورن کیرکگور، فیلسوف و متأله دانمارکی، که از او در مقام بانیِ اگزیستانسیالیسم یاد می‌شود، مقایسۀ ابتلای ابراهیم ...  بیشتر
نسبت دستور‌زبان و منطق در نظر ابونصر فارابی
نسبت دستور‌زبان و منطق در نظر ابونصر فارابی

فاطمه شهیدی

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 135-158

چکیده
  فارابی در مباحث زبان‌شناسانۀ رایج در محافل علمی جامعۀ اسلامی با لحاظ کردن مسائل فلسفی-زبان‌شناختی پیشین منظر جدیدی اتخاذ کرد و برای مسائل پدید آمده پاسخهایی فلسفی یافت. منازعۀ میان منطق و دستور‌زبان ...  بیشتر
ترکیب ماده و صورت از نظر مشاء؛ اتحادی یا انضمامی؟
ترکیب ماده و صورت از نظر مشاء؛ اتحادی یا انضمامی؟

جواد صوفی؛ علیرضا کهنسال

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 159-172

چکیده
  مشهور است در مقابل حکمت متعالیه که قائل به ترکیب اتحادی ماده و صورت است مشائیان، قائل به ترکیب انضمامی این دو هستند. شهرت انتساب این نظر به مشائیان به حدی است که هیچ‌کس شکی در قائل بودن آنان به ترکیب انضمامی ...  بیشتر
مطالعۀ انتقادی نظریه‌های غربی قانون طبیعی در آخرین مرحلۀ احیای آن در دورۀ پساتجدد
مطالعۀ انتقادی نظریه‌های غربی قانون طبیعی در آخرین مرحلۀ احیای آن در دورۀ پساتجدد

محمد حسین طالبی

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 173-191

چکیده
  سومین و آخرین مرحلۀ احیای اندیشه غربی قانون طبیعی در دورۀ پساتجدد از سومین دهه پایانی قرن بیستم با توجه فیلسوفان و حقوق­دانان به مسئله حقوق بشر شروع شد. در این مقاله آخرین نظریه­های غربی قانون طبیعی ...  بیشتر
خوانش شلینگ از مسئلۀ همه‌خداانگاری بر مبنای اصل «این‌همانی»
خوانش شلینگ از مسئلۀ همه‌خداانگاری بر مبنای اصل «این‌همانی»

احمد عبادی؛ الهام السادات کریمی دورکی

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 193-211

چکیده
  پژوهش‌های فلسفی در باب ذاتِ آزادی انسان[1] (1809)، که به رسالۀ آزادی[2] نامبردار است، تلاش شلینگ برای بنیان‌گذاریِ نظام آزادی است. دغدغۀ اصلی شلینگ در این رساله رفع تقابلِ آزادی و ضرورت است، تقابلی که به ...  بیشتر
تحلیل و نقد تقویمِ اگویِ دیگر در پدیدارشناسی هوسرل
تحلیل و نقد تقویمِ اگویِ دیگر در پدیدارشناسی هوسرل

محمدمهدی مقدس؛ سید مسعود سیف

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 213-233

چکیده
  این مقاله قصد دارد تا رهیافت هوسرل در تقویم دیگری، به‌مثابه اگوی دیگر را، مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. آنچه از بیان هوسرل در تأمل پنجم تأملات دکارتی برمی‌آید، تقویم دیگری به‌عنوان آغازی برای پی‌ریزی ...  بیشتر
آئورا و تکینگی دیفرانسیلی‌ (به سوی یک زیبایی‌شناسی ماتریالیستی)
آئورا و تکینگی دیفرانسیلی‌ (به سوی یک زیبایی‌شناسی ماتریالیستی)

سجاد ممبینی

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 235-250

چکیده
  پژوهش حاضر کوشیده است مفهوم بنیامینی آئورا را در نظریۀ دیفرانسیل لایبنیتس و برداشت ویژۀ دلوز از تکینگی، ریشه­ یابی نموده و بر اساس آن توضیح دهد. دلوز بواسطۀ اثرپذیری خود از لایبنیتس، برداشتی ویژه از ...  بیشتر
امکانِ گشتِ سقراط در السیرة الفلسفیة محمد بن زکریای رازی
امکانِ گشتِ سقراط در السیرة الفلسفیة محمد بن زکریای رازی

ایرج آذرفزا؛ شهرام پازوکی

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 1-22

چکیده
  لئو اشتراوس در پایان کتاب سقراط و آریستوفانس السیرة الفلسفیة محمد بن زکریای رازی را «روشن‌ترین و اندیشمندانه‌ترین» شرحِ امکانِ گشتِ سقراط از بی‌توجهی به امور اخلاقی و سیاسی در دوران جوانی به ...  بیشتر
رابطۀ کنش و روایت در تفکر هیدگر
رابطۀ کنش و روایت در تفکر هیدگر

سیده اکرم برکاتی؛ یوسف شاقول؛ محمدجواد صافیان

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 23-44

چکیده
  مفهوم کنش در اندیشۀ هیدگر با فهم و طرح‌افکنی امکان‌ها مرتبط است. طرح‌هایی که دازاین (چونان آنجای وجود) پیش‌می‌افکند، تداعی‌گر طرح (plot) در روایت هستند. گرچه روایت از اصطلاحات هیدگری نیست، برخی مفسران ...  بیشتر
تحلیل نقد ویتگنشتاین بر آگوستین دربارۀ نظریۀ تصویری زبان
تحلیل نقد ویتگنشتاین بر آگوستین دربارۀ نظریۀ تصویری زبان

محسن بهلولی فسخودی

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 45-65

چکیده
  ویتگنشتاین پژوهش‌های فلسفی را با نقد و تحلیل نگرش آگوستین دربارۀ زبان آغاز می‌کند. او مدعی است که نظریۀ آگوستین مبتنی بر درکی محدود و به گفته او ابتدایی از زبان است که آن را در قالب ارتباط و تصویرگری ...  بیشتر
آزادی چون بنیاد علت و دلیل در «متافیزیک دازین» هیدگر
آزادی چون بنیاد علت و دلیل در «متافیزیک دازین» هیدگر

بهمن پازوکی

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 67-85

چکیده
  این مقاله تفصیل این قول هیدگر است که «آزادی بنیاد علت و دلیل است». مفهوم آزادی مفهومی کلیدی در دوره‌ای از اندیشة هیدگر است که او خود آنرا «متافیزیک دازین» خوانده است. آزادی به نزد وی در وهلة ...  بیشتر
تأویل روان‌شناسانۀ اندیشۀ ملاصدرا در مسئلۀ خواب و بررسی مبانی فلسفی آن
تأویل روان‌شناسانۀ اندیشۀ ملاصدرا در مسئلۀ خواب و بررسی مبانی فلسفی آن

ریحانه شایسته؛ محمد کاظم علمی سولا؛ سید مرتضی حسینی شاهرودی

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 87-105

چکیده
  مسألة رویا از جمله مسائل مورد توجه انسان‌ها در اعصار مختلف بوده است و روان‌شناسان نیز تا حد زیادی دربارۀ آن به تحقیق و بررسی پرداخته‌اند؛ با این حال بسیاری از مسائل آن مانند ماهیت و حقیقت رویاهای صادقه ...  بیشتر
چهار چالش اساسی بر سر راه استدلال‌های اخلاقی؛ دیدگاه دومِسِل
چهار چالش اساسی بر سر راه استدلال‌های اخلاقی؛ دیدگاه دومِسِل

مسعود صادقی

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 107-123

چکیده
  استدلال‌های اخلاقی بالاخص با شیوه صورت‌بندی موجز و مبتنی بر سنت فیلسوفان تحلیلی از قرن بیستم رواج بسیار یافته است. دستمایه اصلی این مقاله بررسی چالش‌های عملی بر سر راه تحقق یک استدلال اخلاقی کارآمد ...  بیشتر
بررسی فلسفی دلایل علیه جرم‌انگاری فکر محض
بررسی فلسفی دلایل علیه جرم‌انگاری فکر محض

حمیدرضا محبوبی آرانی

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 125-144

چکیده
  در حقوق کیفری این اصل، کمابیش اصلی محترم و پذیرفته است که ما نباید کسی را به خاطر فکر محض‌اش مجازات کنیم. فکر محض نیز اقسام احساسات، امیال، تخیلات و آرزوها، باورها و نیات و تصمیم‌های اجرایی‌نشده را در ...  بیشتر
هابرماس و دیگریِ عقلانیت غربی: منطقِ دوگانه مشمول گردانیدن و از شمول خارج ساختن
هابرماس و دیگریِ عقلانیت غربی: منطقِ دوگانه مشمول گردانیدن و از شمول خارج ساختن

حسین مصباحیان

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 145-165

چکیده
  این مقاله نشان داده است که ادعای هابرماس در مورد همه شمولی مدرنیته، بر پایه تصور و یا برداشتی از مدرنیته قرار گرفته است که با عقلانیت غربی پیوند یافته است: «ما بی‌شک، ادعای همه‌شمولی را با درک غربی ...  بیشتر
بهره مندی در فلسفۀ توماس آکوئیناس
بهره مندی در فلسفۀ توماس آکوئیناس

محمد ملائی ایولی؛ محسن فهیم؛ مجتبی جعفری اشکاوندی

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 167-187

چکیده
  یکی از مفاهیم کلیدی که در متافیزیک توماس نقش اساسی دارد، مفهوم بهره­مندی است، که بر اساس آن، بین خالق و مخلوق ارتباط برقرار می­کند. بهره­مندی پیشینه­ای در فلسفه افلاطون و بوئثیوس دارد و در عبارات ...  بیشتر
فرجام نفوس ناقصه از دیدگاه فارابی
فرجام نفوس ناقصه از دیدگاه فارابی

عباسعلی منصوری؛ زهرا کهریزی

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 189-210

چکیده
  آراء فارابی در باب معاد و سرنوشت نفوس انسانی پس از مرگ جزء ساختارشکنانه ترین دیدگاه ها در میان فیلسوفان مسلمان است تا جایی که حتی برخی انکار اصل معاد نوع بشر را به او نسبت می دهند اما بررسی های ما در این ...  بیشتر
زیبایی و ارتباط آن با صورت در نظام فلسفی آکوئیناس
زیبایی و ارتباط آن با صورت در نظام فلسفی آکوئیناس

حسن فتحی؛ مرتضی شجاری؛ زهرا گوزلی

دوره 17، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 1-20

چکیده
  در توماس زیبایی امری متافیزیکی است و با وجود پیوند دارد، از اینرو می­توان وجود را ریشه و اصل زیباییِ اشیاء تلقی کرد. صورت نیز مفهومی کلیدی در زیبایی­شناسیِ تومایی و اساسِ زیباییِ امور است. هر چیزی ...  بیشتر
علم انسان به اشیاء خارجی از دیدگاه جان لاک و محقق لاهیجی
علم انسان به اشیاء خارجی از دیدگاه جان لاک و محقق لاهیجی

زهرا شاهبازی محمودآبادی؛ مجید ملایوسفی

دوره 17، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 21-40

چکیده
  مسألۀ شناخت و میزان معرفت انسان به اشیاء از مسائل مهم تاریخ تفکر و فلسفه است. از جـمله فلاسفه­ای که به مبحث شناخت و میزان معرفت بشر پرداخته­اند، حکیم ملاعبدالرزاق لاهیجی (م 1072 ه.ق) و جان لاک (1704-1632 م) ...  بیشتر