TY - JOUR ID - 80181 TI - تبیین تمایز علم از وجود ذهنی بر اساس دیدگاه جوادی آملی JO - فلسفه JA - JOP LA - fa SN - 2008-1553 AU - زرگر, نرگس AD - دانش‌آموختۀ دکتری فلسفۀ تطبیقی دانشگاه پنجاب هند Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 18 IS - 2 SP - 111 EP - 129 KW - علم KW - وجود ذهنی KW - صورت ذهنی KW - معلوم بالذات درجۀ اول KW - معلوم بالذات درجۀ دوم KW - احتمال خطا DO - 10.22059/jop.2020.308481.1006542 N2 - جستار حاضر در پی ارائۀ تبیین روشنی از تفکیک علم و وجود ذهنی، از منظر جوادی آملی، به منظور حل برخی مشکلات شناخت‌شناسی مبتنی بر حکمت متعالیه است. یافته‌های مقاله را می‌توان چنین برشمرد: 1. ضمن اینکه علم همواره حضوری است، حصولی‌بودن علم مربوط به وجود ذهنی است. وجود ذهنی وجودی ظلّی دارد و در پرتو علم موجود می‌شود، چراکه حصول حقیقت علم افاضه است از سوی خداوند. علم و وجود ذهنی هر دو قیام صدوری به نفس دارند؛ 2. ماهیت معلوم ‌بالذاتِ درجۀ اول، خودِ علم است؛ اما ماهیت معلوم ‌بالذاتِ درجۀ دوم، ماهیت شیء معلوم و موجود به وجود ذهنی است؛ 3. هنگامی که نفس به آن مرتبه می‌رسد که نور علم در آن می‌تابد، نور قوی، همان وجود علم است و در پرتو آن نور، نفس یک علم ظلّی همراه با صورت ذهنی، متناسب با ماهیت شیء خارجی در ذهن صادر می‌کند؛ 4. حصول علم حصولی مبتنی بر علم حضوری است؛ نفس در این هنگام با دو دشواری مواجه است: نخست، توان نفسانی انسان (که به ‌تناسب آن)، نور علم به چه درجه‌ای از قوّت به او افاضه شده است؛ دوم، ضرورت تبدیل علم حضوری خویش از موجود خارجی به علم حصولی؛ 5. پس، احتمال خطا در علم حصولی، برخلاف علم حضوری، وجود دارد؛ از این‌رو، فاعل شناسا ادعای قطع و جزم بی‌اساس ندارد. UR - https://jop.ut.ac.ir/article_80181.html L1 - https://jop.ut.ac.ir/article_80181_4a956146dbe5293e893b8b0fbb5333be.pdf ER -