2024-03-29T09:05:09Z
https://jop.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=6819
Philosophy
Philosophy
2008-1553
2008-1553
1392
11
2
کانت و حل تعارضات ریاضی
غلامعلی
حداد عادل
صبورا
حاجی علی اورکپور
کانت در آثار متعدد دورۀ مابعد انتقادی از جمله تمهیدات و به ویژه دیباچۀ هر دو طبع کتاب نقد عقل محض، بر تقدم رتبی و زمانی بحث تعارضات عقل نسبت به دیگر بخشهای نظام فلسفی خود تصریح کرده و وظیفۀ محوری فلسفه را مقابلۀ ریشهای با تعارضات عقل محض دانسته است. وی راه حل تعارضات ریاضی را به مثابۀ دلیلی غیر مستقیم در اثبات و تحکیم ایدئالیسم استعلایی خود میداند چراکه این تعارضات سبب تنبّه عقل شده و آن را در جست و جوی منشاء خطا به اصلی که بنیان مابعدالطبیعۀ سنّتی است یعنی اصل عینیّت واقعیت پدیداری با نفس الامر اشیاء میرساند.
این مقاله ضمن اشاره به تاریخچه و جایگاه بحث تعارضات عقل محض در اندیشۀ کانت به ویژه در نقد عقل محض، به اهمیت تعارضات ریاضی و گزارش شرح و تحلیل کانت از براهین ارائه شده تعارض اول و دوم، نحوۀ کشف تعارضات و راه حل سیستماتیک کانت برای تعارضات ریاضی بر مبنای اصول ایدهآلیسم استعلایی یا همان فلسفۀ نقادی میپردازد. بخش پایانی در قالب طرح چند پرسش انتقادی به تأمل در باب امکانات و محدودیتهای «روش شکاکانۀ (نقادانۀ)» کانت به مثابۀ تنها راه برون رفت عقل از تعارضات میپردازد .
Kant
Antinomies of pure reason
Mathematical Antinomies
Transcendental Idealism
2014
02
20
9
28
https://jop.ut.ac.ir/article_50249_58750599d1e570fcd019f181fb1c9455.pdf
Philosophy
Philosophy
2008-1553
2008-1553
1392
11
2
نوس:دانشِ علمی برهانناپذیر و مَلَکهی معرفتی ارسطو
مهدی
قوام صفری
ارسطو در فصل پایانی کتاب دوم تحلیلات ثانوی (بعد از این ت. ث.) در باب آرخایِ دانش علمی (اپیستمه) دو پرسش میپرسد و سپس به هر دو پرسش پاسخ میدهد. نوس مفهوم محوری هر دو پاسخ اوست. اما از آنجا که سخن او در باب نوس به اندازهی کافی روشن نیست درک منظور او مستلزم روشنگری در باب چیستی نوس است. در هر دو پاسخ او، و البته در جاهای دیگر نیز، نوس هکسیس نفس معرفی میشود اما او در پاسخ دوم به گونهای سخن میگوید که نوس در ردیف مراحل و مراتب معرفت انسان قرار میگیرد. در این مقاله پس از مطرح کردن پرسش دوم و پاسخ ارسطو به آن در بخش اول، معناهای هکسیس در بخش دوم بررسی شده و برای آن سه معنای محوری معرفی شده است. از آنجا که بعضی از مفسران بنا بر دلایلی که دارند وسوسه شدهاند هکسیس را در سراسر ت. ث. قوه (دونامیس) بفهمند بخش سوم مقاله به بررسی این مسئله اختصاص یافته است که آیا هکسیس قوه است؟ بخش اول مقاله با روشن شدن پاسخ این مسئله پایان مییابد. بررسی چیستی نوس در بخش دوم مقاله خواهد آمد.
Nous
hexis
epistêmê
epagoge
archai
2014
02
20
29
46
https://jop.ut.ac.ir/article_50251_f76ca4eeb236380e76da6aef9252b025.pdf
Philosophy
Philosophy
2008-1553
2008-1553
1392
11
2
تفسیر فمنیستی نظریة نفس اسپینوزا
فاطمه
بختیاری
نظریة نفس اسپینوزا اینهمانی نفس و بدن را در مقابل سنت دوگانهانگار دکارتی قرار میدهد. این دوگانهانگاری و اینهمانانگاری نفس و بدن موجب واکنشهایی در فلسفههای اخیر شده است. فیلسوفان فمنیست ضمن اعتراض و انتقاد از دوگانهانگاریهایی که سنت دکارتی پیش روی تاریخ تفکر غربی نهاده است، به فلسفۀ اسپینوزا به عنوان برونشدی از برخی از این دوگانهانگاریها نگریستهاند. این مقاله نشان میدهد که چگونه فمنیستها نظریة نفس اسپینوزا را به عنوان برونشدی از معضلات حاصل از سنت دوگانهانگارانۀ دکارت در باب نفس و بدن دیدهاند و نیز چالش پیش روی این تفسیر را مطرح مینماید.
body
Descartes
dualism
feminist
Mind
Spinoza
2014
02
20
47
64
https://jop.ut.ac.ir/article_50252_5b0307608956ba69d43ff511f2470f3a.pdf
Philosophy
Philosophy
2008-1553
2008-1553
1392
11
2
هیدگر و پژوهش ششم از پژوهشهای منطقی هوسرل
بهمن
پازوکی
هیدگر همواره تاکید بر آن داشته است که پژوهشهای منطقی هوسرل سهم عمدهای در فراهم آوردن زمینه برای طرح مسائل اساسی در وجود و زمان داشتهاست. این مقاله، با توجه به پرسش اساسی در وجود و زمان که پرسش از وجود است، گزارشی است از چگونگی مددرسانی پژوهشهای منطقی به شرح و بسط این پرسش اساسی. در این میان پژوهش ششم برای هیدگر بیشتر از سایر پژوهشها اهمیت دارد، بهطوریکه هوسرل، که این پژوهش را در چاپ دوم کتاب در سال ١٩١٣ از کتاب حذف کرده بود، به درخواست مصرانة هیدگر، مجدداً آن را در چاپ سال ١٩٢٢ به کتاب اضافه میکند، چرا که به نظر هیدگر، درست در همین فصل است که هوسرل امکان طرح پرسش از وجود را بهوجود آوردهاست. موضوع این پژوهش "شهود مقولی" است. چه نسبتی میان شهود مقولی هوسرل و پرسشِ وجود هیدگر برقرار است؟در شهود مقولی با "مازادی" از انفعالات حسی سر و کار داریم که در مرحلة انتقال ادراک حسی به گزارهای محمولی بدان افزوده میشود. در همین "مازاد" است که امکان طرح پرسش از وجود مهیا میگردد.
the question of Being
categorical intuition
surplus of sensual data
thesixthinvestigation
2014
02
20
65
82
https://jop.ut.ac.ir/article_50253_f3bd8e1a80ac2cb32e8a88b3e8119bd2.pdf
Philosophy
Philosophy
2008-1553
2008-1553
1392
11
2
ملاحظاتی اجمالی در بارۀ هویت غربی- شرقی عالم امروز ما
سید مسعود
زمانی
اصل پرسش این نوشته دربارۀ عالمی است که ما در آن خانه کردهایم. سخن برسر این است که خصیصۀ ذاتی این عالم وجه غربی و شرقی آن میباشد، امری که خود را در جهات مختلف زندگی ما بروز میدهد: در فهم جغرافیایی ما از زمین، در سیاست، در ایدئولوژیی که سیاست را پیش میبرد، در تاریخ فرهنگ و سرانجام در خود تاریخ. خود وجه تاریخی هم در اینجا به چهار معناست: اول اینکه برساختۀ بشر دورۀ جدید است، دوم اینکه پیشینۀ آن در عالم مسیحیت قرون وسطایی و سنت کلامی آن قرار دارد، سوم اینکه با آن وضعیت تاریخی اروپا در برابر این سنت کلامی مشخص میشود و سرانجام هویت غربی و شرقی عالم به صورت طرح و قالبی درمیآید که با آن تاریخ و اتفاقات مهمش فهمیده میشود. نمونههای مورد اخیر از زبان یاسپرس، هولدرلین و هگل – که فلسفۀ تاریخ او اساس تلقی دورۀ جدید است – آورده میشود. در مقابل جریان اصلیی که اروپا محورانه میاندیشد گوته قرار دارد، که موضع او در اصل وحدت وجودی است.
East-West Problem
Christian Identity
world
Philosophy of History
Mondernity
2014
02
20
83
102
https://jop.ut.ac.ir/article_50254_0ae15a8525a02054ce07df5f8287c638.pdf
Philosophy
Philosophy
2008-1553
2008-1553
1392
11
2
از کارکردگرایی تا بسترگرایی: بازسازیِ گفتگوی دریفوس و پاتنم
محمدحسین محمدعلی
خلج
محمدتقی
طباطبایی
در 1960 پاتنم در مقالۀ "اذهان و ماشینها" بر پایۀ قیاسِ میانِ ذهن و ماشینِ تورینگ نگرشی نو به ذهن به نام کارکردگرایی را پیریزی نمود. یک دهه پس از آن دریفوس براساسِ تفسیرش از پدیدارشناسیِ مرلوپونتی و هیدگر کارکردگراییِ پاتنم را نقد کرد. دریفوس نشان داد که نمیتوان ذهن را به مثابه ماشینی تورینگ به شمار آورد که با بهرهگیری از قواعدی صوری کار میکند و ورودی و خروجیهایش عناصری فارغ از بستر هستند. دو دهه بعد پاتنم بر پایۀ شکست کارنپ در صوریسازی استقرا، چرخش به سوی کلگرایی و خارجیتگرایی معناشناختیِ خودش از نگرشِ کارکردگرایانه- محاسبهگرایانه در فلسفۀ ذهن دست کشید و به نگرشی خارجیتگرا- بسترگرایانه روی آورد. نقدی که پاتنم بر پایۀ آن کارکردگرایی را از ریشه نادرست دانسته بود همان نقدی بود که دریفوس سالها پیش بر وی وارد آورده بود. در این مقاله گفتگوی نقادانۀ میانِ دریفوس و پاتنم بازسازی میشود و بر پایۀ آن نشان داده میشود که فیزیکالیسم به مثابه نظریهای در بابِ ذهن نادرست است و به جای آن "سوژهای در جهان" الگوی مناسبی را برای ذهن فراهم میآورد.
Turing machine
atomism
Mind
Functionalism
Contextualism
2014
02
20
103
120
https://jop.ut.ac.ir/article_50261_ba4027645f1eedd430627598be107ea0.pdf
Philosophy
Philosophy
2008-1553
2008-1553
1392
11
2
مقایسةآرای منطقدانان قرن سیزدهم میلادی و گلنبوی در طرح قیاس
ملیحه
احسانی نیک
تفسیر منطقدانان سنتی از قیاس حملی به گونهای است که آنها را در تحلیل قیاس مساوات و سایر قیاسهای متضمن نسبت، با مشکل روبرو میکند. منطقدانان قرن سیزدهم میلادی برای بیرون رفتن از این مشکل دو شیوه را بکار میبندند. یک شیوه، همان شیوة ابنسینا است یعنی اضافه کردن یک مقدمه به قیاس و شیوه دوم، راه حل فخررازی و کاتبی است که بدون اضافه کردن مقدمهای و با تکیه بر حدوسط شرایط انتاج قیاس را فراهم میکنند. کلنبوی در قرن هجدهم سعی میکند با تحلیل دیگری از قیاسهای متضمن نسبت، راهی را برای توجیه دقیقتر این قیاسها باز کند.
Syllogism
controversial syllogism
relative syllogism
2014
02
20
121
137
https://jop.ut.ac.ir/article_50262_18211d1fe82df469409aeca9916b1acd.pdf