نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسنده

• سید احمد حسینی

استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

ابن­سینا در نمط پنجم کتاب اشارات خود طی یک فصل و ضمن یک استدلال، از امکان حوادث بحث به میان می آورد. خوانش شارحین اشارات از این استدلال آن بوده است که ابن‌سینا در این فصل صرفاً در صدد اثبات آن است که هر حادثی ممکن است و به سبب همین امکان هم مسبوق به ماده است. این خوانش کامل نیست و نمی تواند چرایی این بحث را در نمط پنجم اشارات توجیه کند. خوانش دیگری می گوید ابن‌سینا می خواهد با این استدلال قدیم بودن عالم را اثبات کند. با آنکه این خوانش به خوانش مختار نزدیک تر است اما باز هم دقیق نیست. بر اساس خوانش مختار، بر مبنای خط سیر کلی مباحث نمط پنجم اشارات نشان داده خواهد شد که بیان این قاعده به تنهایی نمی تواند هدف اصلی و نهایی ابن­سینا از این فصل باشد بلکه وی در اینجا در پی آن است تا بر اساس اثبات مسبوقیت حادث به ماده، معقول بودن یک حدوث نخستین را زیر سوال ببرد. اگر هر حادثی مسبوق به ماده است، آنگاه تصور یک حادث نخستین مثل حادث بودن فعل بی واسطه الهی و یا اصل عالم مادی، تصوری پارادوکسیکال است.

کلیدواژه‌ها

• امکان
• ماده
• حدوث
• ابن‌سینا
• الاشارات و التنبیهات

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

A New Reading of the Place of Contingency in the Fifth Namat of Isharat

نویسنده [English]

• Ahmad Hosseini

Assisstant Professor at Azarbaijan Shahid Madani University

چکیده [English]

Avicenna in the sixth chapter of the fifth Namat of his Isharat and Tanbihat deals with the problem of contingency in temporally created things. According to him, every temporally created thing is contingent and prior to it there must be some matter. Normally the commentators thought that here Avicenna merely is going to prove the philosophical principle that before every temporally created thing there must be some matter. This reading is not exact and cannot justify why in this Namat Avicenna speaks of contingency. Furthermore this reading does is not consistent with the whole project of the fifth Namat. According to the new reading presented here in this article, the discussion of contingency is part of a bigger argument in which Avicenna is going to prove that the theory of temporally creation is self-contradictory and the immediate creation of the Necessary Existent cannot be temporal. In this way, if the first creation is temporally created, then there must be some matter before it and then in the exact meaning it cannot be temporally created and a first creation. In this respect, nine commentaries on Isharat were surveyed and no commentator among them has pointed to the reading presented in this article.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• contingency
• matter
• temporally creation
• Avicenna
• Isharat and Tanbihat