نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف دانشگاه تهران

چکیده

صدرالمتألهین بیش از سایر فیلسوفان مسلمان به بحث و نظر از منشأ هنر و آفرینش هنری می‌پردازد. به نزد او، خلیفه الهی بودن انسان، عرضه شدن هنرها به انسانها در عوالم ونشئه­های پیشین آفرینش، الهام، گرایش­های غریزی بویژه میل به عرضه و به نمایش گذاشتن آثار و خلاقیت­ها، میل به اتمام و اِکمال آثار و آفرینش­ها، میل به تزیین و زیباسازی آثار و تجلیّات طائر قدسی از جمله منشاء­های هنر است. این مقاله می‌کوشد با تکیه بر اشارات پراکنده صدرا در مواضع مختلف او، به بازسازی نظریه او در باب منشأ آفرینش هنری بپردازد که در این میان مفهوم محوری خیال است و منشاء قریب همه آثار هنری محسوب می‌شود؛ به گونه‌ای که بر اساس علم النفس صدرایی دو قوّه خیال و متخیّله نقش اساسی در آفرینش هنری دارند. قوایی که در پیوند با دریافت خاص از انفصال صور خیالی قرار داشته و دیدگاه متمایز او را از ابن‌سینا شکل می‌دهد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Origin of Art in Mullsadra’s Point of View

نویسنده [English]

  • h hashm

چکیده [English]

 
Mullasadra discussed about the origin of art and aesthetic creation more than any other mulism Philosphers. For him human as the caliph of god, presenting the art to humans in the worlds before the material creation, instinctive tendencies especially desire to present and expose the creations and innovations, desire to accomplishment and completion of works, desire to decoration and beautification are among the origins of art. With reliance on straggly remarks of Mullasadra, this article tries to reconstruct his theory about the origin of art and for this aim the concept of imagination has a pivotal role, because it is the close origin of all art works. So according to Sadraean anthropology, two faculties of passive imagination and active imagination has a pivotal role in aesthetic creation. Faculties that are in a close connection with the special conception of  discontinuous imaginative forms and make the distinctive idea of him from Avicenna.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Art
  • Origin of Art
  • Mullasadra
  • imagination
ابن سینا (1363). شفا، تهران: انتشارات ناصرخسرو،
ابن عربی، محیی الدین (بی­تا)، الفتوحات مکیه، الفتوحات المکیّه، بیروت: دار الصادر،
ابن منظور (1408 ه.ق.). لسان العرب، بیروت: دارالاحیاء التراث العربى.
حکمت، نصرالله (1385). متافیزیک خیال، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
الجوهری، اسماعیل بن حماد (1407 ه.ق.)، تاج اللغة و صحاح العربیّة، تحقیق: أحمد عبد الغفور عطار،  بیروت: دار العلم للملایین.
راغب اصفهانی (بی تا)، ابوالفرج.المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، بیروت: دارالمعرفة.
شیرازی، صدرالدین محمّد (1410ه.ق.)، اسفار(الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة الاربعة) ج1و3و7و8 و9، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
ـــــــــــــ (1411 ه.ق.)، تفسیر القران الکریم، قم: انتشارات بیدار.
ـــــــــــــ(1380)، المبدأ و المعاد،تحقیق: سید جلال الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
ـــــــــــــ ( 1378)، سه رساله فلسفی، تحقیق: جلال الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
ـــــــــــــ (1382)، الشواهد الربوبیة،تصحیح: جلال الدین آشتیانی، قم: بوستان کتاب.
ــــــــــــ (1382)، شرح و تعلیقات بر الهیات شفا، تحقیق: نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت صدرا .
ــــــــــــ (1363)، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
الفراهیدی، عبد الرحمن (1409 ه.ق.)، کتاب العین، قم: دار الهجرة.