نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

• فاطمه عباسی ¹
• حسین زمانیها ²

¹ کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی، گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

² دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه شاهد، تهران، ایران.

چکیده

امروزه بحث از خودآگاهی به‌عنوان یکی از انواع بنیادین آگاهی، در حوزۀ علوم شناختی و فلسفه ذهن مورد توجه ویژه قرار گرفته است. بحث خودآگاهی به‌منزلۀ محوری است که حول آن سؤالات چندی شکل گرفته است. یکی از مهم‌ترین این سؤالات این است که آیا خودآگاهی مقدم بر آگاهی به غیر یعنی جهان پیرامون و انسان‌های دیگر است یا خودآگاهی امری است که در ضمن آگاهی به غیر و همراه با آن شکل گرفته و تکامل می­یابد. در پاسخ به این سؤال دو دیدگاه متفاوت در تقابل یکدیگر وجود دارند. یکی دیدگاهی که قائل است خودآگاهی امری ذاتی است که بدون هیچ واسطه‌ای از بدو تولد برای انسان حاصل است که معمولاً از آن با نام دیدگاه سنتی (دکارتی) یاد می­شود و دیگری دیدگاهی که امروزه در حوزۀ علوم شناختی و فلسفۀ ذهن رواج پیدا کرده که بر اساس آن خودآگاهی امری اکتسابی است که از طریق ارتباط با جهان و انسان‌ها دیگر بسط و تکامل می­یابد. از طرفداران دیدگاه اول می­توان به ابن سینا و دکارت اشاره کرد و از جمله قائلین دیدگاه دوم نیز می­توان به کسانی چون کریگل، بیکر، داماسیو و راچت اشاره کرد. از مهم‌ترین نقدهای وارد بر دیدگاه اول می‌توان به عدم تطابق این دیدگاه با شواهد تجربی و عدم توجه به مراتب متفاوت خودآگاهی و سیر تکاملی آن اشاره کرد. و از مهم‌ترین نقدهای وارد بر دیدگاه دوم می‌توان وجود ابهام در مبانی هستی‌شناختی این دیدگاه از جمله ابهام در چیستی و حقیقت «خود» و همچنین فقدان مبانی فلسفی لازم جهت تبیین چگونگی سیر تکاملی حقیقت «خود» و به تبع آن خودآگاهی را ذکر کرد. اما به نظر نگارندگان در مجموع دیدگاه دوم به دلایل ذیل دیدگاه قابل دفاع‌تری است. الف. تطابق با شواهد تجربی؛ ب. جامعیت دیدگاه دوم در مقایسه با دیدگاه اول؛ ج. توجه به نقش ارتباط با جهان و دیگران در شکل‌گیری و تکامل خودآگاهی؛ ج. توجه به نقش بدن و بدنمندی در خودآگاهی.

کلیدواژه‌ها

• خودآگاهی
• آگاهی به غیر
• مراتب خودآگاهی
• بدنمندی
• رویکرد توسعه‌ای (تکاملی) به خودآگاهی

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

The Relationship Between Self-Consciousness and Consciousness of External World, Concerning the New Approaches in Philosophy of Mind and Cognitive Sciences

نویسندگان [English]

• Fatemeh Abbasi ¹
• Hossein Zamaniha ²

¹ M.A. in Islamic philosophy, Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Shahed University, Tehran, Iran.

² Associate Professor, Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Shahed University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Nowadays, discussion about self-consciousness as one of the fundamental kinds of consciousness, has received special attention especially in the field of philosophy of mind and cognitive sciences. The discussion about self-consciousness is the axis around which several questions have been emerged. One of the most important of these questions is whether self-consciousness precedes other-consciousness[1] (consciousness of other beings and humans in the external world), or self-consciousness is something that is formed and evolves implicitly along with our consciousness of other beings.  In response to this question two opposing views has emerged. One of them is a view which believes that self-consciousness is an innate characteristic which accompanies human being from his birth without any intermediary. This view is usually referred to as the traditional (Cartesian) view. The other is a view that is popular today in the field of cognitive science and philosophy of mind, based on which self-awareness is an acquired characteristic that expands and evolves through communication with the world and other humans. Avicenna and Descartes are among the founders and proponents of the first view and Kriegel, Baker, Damasio and Rochat are among the most important proponents of the second view. One of the most important criticisms of the first view, that is, the priority of self-consciousness over other kinds of consciousness namely consciousness of external world and others, is the incompatibility of this view with empirical evidence and the lack of attention to the different levels of self-awareness and its evolution. And one of the most important criticisms of the second view is the ambiguity in the ontological foundations of this view, including the ambiguity in the nature and truth of "self" as well as the lack of philosophical foundations for the explanation of the evolution of the truth of "self" and, consequently, self-consciousness.
 

1. In this paper we use the term other-consciousness in contrast to self-consciousness for emphasizing on our consciousness of other beings and humans in the external world.

کلیدواژه‌ها [English]

• self-consciousness
• other-consciousness
• levels of self-consciousness
• embodiment
• developmental approach to self-consciousness