نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

• ناهید شبانی شهرضا ¹
• حسن احمدی زاده ²

¹ دانش آموختة کارشناسی ارشد فلسفه دانشگاه کاشان

² استادیار گروه فلسه دانشگاه کاشان

چکیده

غزالی در آثار مختلفش، ابراز می‌کند که هر انسانی بر فطرتی بی‌نشان (الفطره الاصلیه) متولد می‌شود اما این والدین هستند که انسان را از فطرت نخستینش به آئین خاصی سوق می‌دهند. او فطرت را در معانی مختلف و با رویکردهای متفاوت به کار می‌برد. در رویکرد انسان‌شناسی دینی، از نظر غزالی، اولاً نمی‌توان به‌سادگی پذیرفت که فطرت اصلی انسان که با آن متولد می‌شود دقیقاً مطابق با اسلام است و ثانیاً برای رسیدن به حقیقت، باید به فطرت اصلی توجه نمود. همچنین غزالی در محک النظر و احیاءالعلوم، با رویکرد منطقی نسبت به فطرت، آن را گاهی مترادف با عقل می‌داند و گاهی ابزاری شهودی برای فرایند استدلال‌های منطقی. در جستار حاضر بر آنیم تا به اهمیت مفهوم فطرت در اندیشه‌ی غزالی و تأثیرپذیری وی در این بحث، از ابن سینا توجه کنیم و نشان دهیم که غزالی، گاهی فطرت را در مباحث انسان‌شناسانه‌ی دینی مورد توجه قرار داده و گاهی در مباحث معرفت‌شناسانه و نیز در برخی از مبادی منطق. از این رو، غزالی و ابن سینا را در متن آثارشان مورد توجه قرار خواهیم داد، البته آثاری که در آنها از فطرت بیشتر سخن گفته اند، تا مقایسه‌ی دقیق‌تری میان آراء آن دو در خصوص فطرت داشته باشیم.

کلیدواژه‌ها

• غزالی
• فطرت
• انسان‌شناسی
• عقل
• منطق
• دین

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

Fetrah in Ghazali's Thought, in Comparison with Avicenna's Works

نویسندگان [English]

• nahid shabani shahreza ¹
• hasan ahmadizade ²

¹ kashan university

² assistance professor University of Kashan

چکیده [English]

Ghazali in his different works says that every human being born on a clean nature, but his/her parents drive them to a certain religion or sect. He uses the concept of Fetrah in different meanings and functions. Based on religious anthropology, Gazali believes that we cannot affirm simply that the Fetrah that humans born based on it, in completely correspond with the religion of Islam. This is not the same thing that majority of Muslim theologians believe to it. In addition, for achieving Truth, we should notice to the main Fetrah not to the imitation. Gazali in his two works, Almahak alnazar and Alehya o Alolum, by a logical approach to the Fetrah, sometimes takes it the same thing with Reason (Aghl) and sometimes believes that it is the intuitional instrument for logical reasonings. In this article, we try to investigate the different meanings and functions of Fetrah in the Gazali's Works and survey that to some extent, He affected by the Avicenna's works and thoughts. Also we will try to show that Gazali in his different works, logical or philosophical or theological, notices to the different functions of Fetrah, for example, religious function and logical and also epistemological functions.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ghazali
• Fetrah
• Anthropology
• reason
• Religion