نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز

2 استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز

چکیده

در این نوشتار، با توجه به دیدگاه‌های فلسفی ملاصدرا، به بررسی مناسبت علم و کمال‌جویی موجودات مادی می‌پردازیم. ملاصدرا با اثبات «شوق هیولی به صورت» و ارائۀ نظریۀ «حرکت جوهری» و همچنین اشاره به سریان «عشق» در کائنات؛ صفحه‌ای بدیع از تکاپوی هستی به سوی منزل مقصود به نمایش می‌گذارد و شوق و حرکت و عشق موجود در مجموعۀ هستی را همراه و قرین علم توصیف می‌کند که باعث استکمال عمومی و گستردۀ موجودات (مادی) و ارتقاء درجۀ وجودی آنها و رهسپاری هدفمند به سوی «کامل مطلق» (واجب تعالی) می‌شود. همچنین ملاصدرا با تأثیرپذیری از آیات قرآن و کلام عرفا، مناسبت مابین اجزاء هستی و غایت کمال‌طلب آن‌ها را روشن می‌سازد و با نگاه توحیدی خود، تفسیر آیاتی نظیر «الا الی الله تصیر الامور» را این می‌داند که همۀ هستی از جانب حق است و به سوی حق تعالی در حرکت است. پی‌بردن به عالمانه‌بودن حرکت و شوق و عشق در مسیر استکمال (در موجودات مادی) رویکرد و جهان‌بینی ما را در قبال آفرینش متحول می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Relationship Between the Consciousness of Material Beings and Their Perfectibility from Mulla Sadra’s View

نویسندگان [English]

  • Mostafa sadeghi 1
  • Mohammad Bagher Abasi 2

1 PhD student in Islamic Philosophy and Theology, Shiraz University

2 Assistant Professor in Islamic Philosophy and Theology, Shiraz University

چکیده [English]

In this paper, we review the relationship between science and the perfectionism of material beings by considering the Mulla Sadra's philosophical perspectives. Mulla Sadra, by proving the "enthusiasm of matter in the form" and presenting the theory of the "substantial motion" as well as referring to the flow of "love" in the universe; he displays a novel page of the universe's endeavor to the intended home and describes the enthusiasm, motion, and love in the universe as accompanying and parallel to science that introduces the cause of the general and extensive perfectibility of (material) beings and the promotion of their degree of existence and goal-directed departure towards "absolute completeness" (God the most high necessary existent). Also, Mulla Sadra, by being influenced by the verses of the Qur'an and the words of the mystics, clarifies the relationship between the components of the universe and their perfectionism goal; and with his unifying insight, considers the interpretation of verses such as (Behold, eventually all affairs go to Allah) that all universe is generated from God and is moving towards the Almighty God. The understanding wisdom of the motion, enthusiasm, and love in the path of perfectibility (in material beings) has evolved our approach and worldview toward creation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Consciousness
  • Enthusiasm
  • Love
  • Perfectibility
  • Motion
  • Mulla Sadra
قرآن کریم.
ابن سینا (بی‌تا)، رسائل (رسالة‌العشق)، قم، بیدار.
ــــــــــــ (1375)، الاشارات و الاتنبیهات، قم، نشر البلاغه.
ــــــــــــ (1404)، التعلیقات، قم، مکتب اعلام اسلامی.
ــــــــــــ (1379) النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران، دانشگاه تهران.
ارسطو (1358)، دربارۀ طبیعت، ترجمۀ علی‌اکبر فرورقی، تهران، دانشگاه ملی.                   
انصاری شیرازی، یحیی (1385)، دروس شرح منظومه، ج3، قم، بوستان کتاب.
جوادی آملی، عبدالله (1375)، رحیق مختوم، ج1، قم، اِسراء.
ــــــــــــ (1382)، رحیق مختوم، ج1و2، قم، اِسراء.
ــــــــــــ (1384)، سرچشمۀ اندیشه، ج3، قم، اِسراء.
الدوانی، المحقق (1411ق)، شواکل الحور فی شرح هیاکل النور، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
ژیلسون، اتین هنری (1370)، روح فلسفۀ قرون وسطا، ترجمۀ ع.داوودی، تهران، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
سجادی، سیدجعفر  (1373)، فرهنگ معارف اسلامی، تهران، دانشگاه تهران .
ــــــــــــ (1379)، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شیروانی، علی (1387)، ترجمه و شرح نهایة الحکمة، قم، بوستان کتاب.
طباطبایی، محمدحسین (1376)، تفسیر المیزان، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی، ج16، قم، اسلامی.
­­­­­­­­­­­­­­­­­­ــــــــــــ (1385)، نهایة الحکمة، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ــــــــــــ (1387 الف)، مجموعه رسائل، به کوشش هادی خسروشاهی، ج1، قم، بوستان کتاب.
ــــــــــــ (1387ب)، نهایةالحکمة، ترجمه و شرح علی شیروانی، ج2، قم، بوستان کتاب.
کاپلستون، فردریک (1375)، تاریخ فلسفه، ترجمۀ سیدجلال‌الدین مجتبوی،          تهران، سروش.
مصباح یزدی، محمدتقی (1378)، آموزش فلسفه، ج2، تهران، بین‌الملل.
مطهری، مرتضی (1366)، حرکت و زمان در فلسفۀ اسلامی؛ درس‌های اسفار، ج1، تهران، حکمت.
ملاصدرا (1981)، الحکمةالمتعالیة فی الاسفارالعقلیة الاربعة، ج 2، 3، 6 و 7، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ــــــــــــ (1419ق)، الحکمةالمتعالیة فی الاسفارالعقلیة الاربعة، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
ــــــــــــ (1360)، اسرارالآیات، مقدمه و تصحیح محمد خواجوی، منامه، فخر رازی.
­ــــــــــــ (1363الف)، المشاعر، ترجمۀ میرزا عمادالدوله، تهران، دانشگاه تهران.
ــــــــــــ (1363ب)، المشاعر، تهران، طهوری.                                   
ــــــــــــ (بی‌تا)، تعلیقه بر حکمة الاشراق، چاپ سنگی.
ــــــــــــ (1375)، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتالهین، تهران، حکمت.
­­­­­­­­­­­­­­­ــــــــــــ (1380)، الحکمةالمتعالیة فی الاسفارالاربعة العقلیة، تصحیح مقصود محمدی، تهران، صدرا.
ــــــــــــ (1382)، شواهد الربوبیه، تصحیح سیدمصطفی محقق ‌داماد، تهران، صدرا.
ــــــــــــ (1423ق)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج2، 6 و 7، بیروت، داراحیاء التراث العربی.