نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان

چکیده

< p dir="RTL">در حیات انسان عوامل بسیاری در شکل­‌گیری هویّت فردی او دخالت مستقیم یا غیر مستقیم دارد که در مجموع، موجب تمایز فرد از دیگران می­‌شود. در نظام فکری ابن سینا برخی از عوامل هویّت‌ساز مانند ویژگی‌­های فیزیولوژیکی، مستقیماً با بدن و برخی دیگر مانند روحیات و خلقیات، مستقیماً با نفس در ارتباط‌اند؛ اما با توجه به رابطۀ تنگاتنگ و دوسویه­‌ای که میان نفس و بدن برقرار است، این عوامل نیز همواره از حالات و ویژگی‌های یکدیگر متأثرند و در کنار هم در شکل­گیری هویّت فرد نقش ایفا می‌کنند. هدف نوشتار حاضر این است که با روش توصیفی- تحلیلی دیدگاه ابن­سینا دربارۀ چگونگی تأثیر عوامل غیر اکتسابی بر شکل‌گیری هویّت فردی انسان را در پنج مقطع مهم حیات، یعنی «دوران جنینی»، «زمان تولد تا دوسالگی»، «دو تا پنج‌سالگی»، «شش‌سالگی تا ابتدای نوجوانی» و «دوران نوجوانی و جوانی» واکاوی کند. از میان این عوامل، برخی مانند «ماده اولیۀ بدن»، «جنسیت» و «محیط خانواده»، می‌توانند متأثر از دخالت انسان‌های دیگر باشند؛ ولی برخی دیگر مانند «محیط زیست» و «فصول مختلف سال»، عوامل کاملاً طبیعی هستند که اساس تغییر در آن‌ها خارج از حیطۀ انسان است. این عوامل که تأثیرات بلندمدت یا کوتاه‌مدتی در جنبه­‌های فیزیولوژیکی، اخلاقی و رفتاری انسان دارند، در مجموع سازندۀ فردیّت او هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Non-Acquired Factors in the Formation of Human Personal Identity from Avicenna''''s Point of View

نویسندگان [English]

  • Aysooda Hashempour 1
  • Forough Rahimpour 2

1 PhD student in Islamic Philosophy and Theology, University of Isfahan

2 Associate Professor in Islamic Philosophy and Theology, University of Isfahan

چکیده [English]

< p >In human life, many factors are directly or indirectly involved in the formation of her individual identity, which, in general, distinguishes her from others. Avicenna''s system of thought, some identifying factors, such as physiological characteristics, are directly related to the body, and others, such as moods and temperaments, are directly related to the soul; However, due to the close and two-way relationship between the soul and the body, these factors are always influenced by each other''s moods and characteristics and together play a role in the formation of one''s identity. The purpose of this article is to use the descriptive-analytical method of Avicenna''s view on how non-acquired factors affect the formation of human individual identity in five important stages of life, namely “embryonic period”, “birth time to two years”, “two to five Age”, “Six years to the beginning of adolescence” and “Adolescence and youth”. Among these factors, some, such as “raw material of the body”, “gender” and “family environment”, can be influenced by other human interventions; But others, such as the “environment” and “different seasons”, are completely natural factors in which man is not involved. These factors, which have long-term or short-term effects on the physiological, moral and behavioral aspects of man, are the total builder of his individuality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna
  • Personal Identity
  • Non-Acquired Factors
  • Human Factors
  • Natural Factors
نهج­البلاغه (1388)، ترجمه محمد دشتی، تهران، پیام عدالت.
ابن­خلدون (1393)، مقدمۀ ابن­خلدون، ترجمۀ محمد پروین گنابادی، ج1، تهران، علمی و فرهنگی.
ابن سینا (1352)، معراج‌نامه، تصحیح نجیب مایل هروی، مشهد، بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
ـــــــــــــ (1363)، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانی، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی.
ـــــــــــــ (1364)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، ویرایش محمدتقی دانش‌پژوه، تهران، دانشگاه تهران.
ـــــــــــــ (1375)، النفس من کتاب الشفاء، تحقیق حسن­زاده آملی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
ـــــــــــــ (1379الف)،التعلیقات، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
ـــــــــــــ (1379ب)، الاشارات و التنبیهات، قم، کتاب.
ـــــــــــــ (1389)، القانون فی الطب، تصحیح عبدالرحمن شرفکندی، ج1، 3، تهران، سروش.
ـــــــــــــ (1400ق/الف)، عیون الحکمه، قم، بیدار.
ـــــــــــــ (1400ق/ب)، مبحث عن القوی النفسانیة (رساله هدیة الرئیس للامیر)، قم، بیدار.
ـــــــــــــ (1975)، الطبیعیات من کتاب الشفا، تصحیح ابراهیم مدکور، مصر، الهیئة المصریة العامة للکتاب.
ـــــــــــــ (1985)، کتاب السیاسة، قاهرة، دارالعرب.
احمدی، مریم و دیگران (1399)، «چیستی شخصیت در نظام فلسفی ملاصدرا»، پژوهش­های هستی‌شناختی، سال نهم، ش 18، 320- 293.
ارسطو (1363)، طبیعیات، ترجمۀ مهدی فرشاد، تهران، امیرکبیر.
پاشاشریفی، حسن (1398)، نظریه و کاربرد آزمون­های هوش و شخصیت، تهران، سخن.
جهامی، جیرار (2004)، موسوعة مصطلحات ابن سینا، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون.
حافظ شیرازی (1389)، دیوان، به کوشش خلیل خطیب‌رهبر، تهران، صفی‌علی‌شاه.
حسن­زادۀ ­آملی، حسن (1393)، عیون مسائل نفس و شرح آن، ترجمۀ ابراهیم احمدیان و مصطفی بابایی، ج1، قم، بکا.
سیاسی، علی­اکبر (1379)، نظریه­های شخصیت یا مکاتب روان‌شناسی، تهران، دانشگاه تهران.
سید رضی (1388)، نهج­البلاغه، ترجمۀ محمد دشتی، تهران، پیام عدالت.
سیرز، ویلیام و مارتا سیرز (1391)، چهل نکتۀ کلیدی برای شیردادن به نوزاد، ترجمۀ جواد میدانی، تهران، صابرین.
شاملو، سعید (1388)، مکتب­ها و نظریه­ها در روان‌شناسی شخصیت، تهران، رشد.
صانعی، سیدمهدی (1378)، پژوهشی در تعلیم و تربیت اسلامی، تهران، سناباد.
طالب­زاده، سیدحمید (1390)، «دونز اسکوتوس و مسئله تشخّص»، فلسفه، سال 39، ش1، 5- 22.
طوسی، ابوجعفر محمد (1379)، شرح الاشارات و التنبیهات، ج2، قم، دفتر نشر کتاب.
ـــــــــــــ (1360)، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علی‌رضا حیدری، تهران، خوارزمی.
فارابی (1371)، سیاست مدینه، ترجمۀ سیدجعفر سحابی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فبر، ادل و الین مزلیش (1393)، تربیت کودکان همیشه‌مؤفق، ترجمۀ فریبا سبزچمنی، تهران، طاهریان.
گل­محمدی، احمد (1381)، جهانی‌شدن فرهنگ و هویّت، تهران، نشر نی.
ماحوزی، رضا (1390)، «تحلیل فیلسوفان تحلیلی از فردیّت و هویّت شیء در نظریۀ جزئی­های برهنه»، شناخت (پژوهشنامۀ علوم انسانی)، ش65، 119-140.
مجلسی، محمدباقر (1440ق)، بحارالانوار، ج1، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
محمدی، مژگان و مالک حسینی (1399)، «هویّت فردی و مسئلۀ ذهن- بدن از نظر ارسطو»، پژوهش‌های معرفت‌شناختی، ش19، 194 – 177.
 ملکیان، مصطفی (1374)، مرگ و جاودانگی؛ سلسله جزوات درس‌گفتاری، تهران، مؤسسۀ امام صادقع.
منتسکیو، شارل دو (1395)، روح القوانین، ترجمۀ علی‌اکبر مهتدی، ج1، تهران، امیرکبیر.
هالند، جان ال (1397)، حرفۀ مناسب شما چیست؟،ترجمۀ سیمین حسینیان و سپیده منور یزدی، تهران، کمال تربیت.
Sorabji, Rechard (2006), self, Oxford, Oxford university.
Black, Deborah L. (1993), “conjunction and the Identity of knower and known in Averroes”, American Catholic Philosophical Quarterly, 73 (3), 159- 184.