نوع مقاله : علمی -پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه فلسفۀ اسلامی و حکمت معاصر پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
می‌دانیم که فیلسوفان مسلمان علم حصولی را نوعی وجود ذهنی می‌دانند و به اشکال‌های متعدد وجود ذهنی نیز پاسخ می‌دهند؛ ولی برخی از اشکال‌هایی که اندیشمندان غربی به وجود ذهنی وارد کرده‌اند، مانند اشکال هوسرل دربارۀ فرمول‌های پیچیدۀ ریاضی، نزد فیلسوفان ما هنوز ناشناخته است و پاسخی دریافت نکرده است. طبق این اشکال، در ممکن‌هایی چون «چندمیلیارد ضلعی» هیچ انسانی قادر نیست صورتی از چنین شکل پیچیدۀ ریاضی در ذهن خود تشکیل دهد؛ بنابراین، هنگامی که از ممکنی چون چندمیلیارد ضلعی سخن می‌گوییم و احکامی ایجابی برای آن اثبات می‌کنیم، چنین قضایایی نمی‌تواند در ذهن موجود باشد! ما خواهیم کوشید بیشتر بر پایۀ مبادی فلسفۀ اسلامی، به‌ویژه فلسفۀ سینوی، راه حلی برای این اشکال فرمول‌های پیچیدۀ ریاضی پیدا کنیم: گاه به بازسازی و تعمیم راه حل تعریف رسمی ابن سینا خواهیم پرداخت و گاه نیز خود نکاتی نقضی و جدید بدان خواهیم افزود. پاسخ نقضی این است که چنین اشکالی تقریباً به همان اندازه دیدگاه‌های رقیب را نیز دچار مشکل می‌کند؛ دیدگاه‌هایی چون شهود مُثل افلاطونی و شهود عدد در معدود در همین جهان مادّی. تعمیم راه حل تعریف رسمی نیز به‌طور خلاصه این است که «اینجا» ما به‌جای اینکه بتوانیم خود ماهیت پیچیده را تصور کنیم، تعریف رسمی نسبتاً ساده‌ای از آن در ذهن خود تصور کرده، به خاصّۀ آن می‌رسیم. به‌مناسبت، به اشکال‌های راه حل تعریف رسمی نیز پاسخ خواهیم داد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Generalizing the Descriptive Definition (Rasm) and Resolving the Complicated Formulae Objection Refuting the Mental Existence
نویسنده [English]
- Mahdi Assadi
Assistant Professor of Islamic Philosophy and Contemporary Wisdom, Institute for Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]
We know that Muslim philosophers regard the acquired knowledge (al–‘ilm al–ḥuṣūlī) as some kind of mental existence and response to the various objections refuting the mental existence. But some objections to the mental existence proposed by the western philosophers, such as Hussell’s complicated mathematical formulae objection, are still unknown to Muslim philosophers and therefore have not received any response yet. Hussell’s objection says that no man can imagine such possibilities as polygons with several billion sides. So, they cannot be in our minds. We will try to find a resolution to the complicated mathematical formulae objection mostly based on the principles of Muslim Philosophy – in particular of Ibn Sīnā’s philosophy: sometimes we will reconstruct and generalize Ibn Sīnā’s descriptive definition (rasm definition) resolution and sometimes too we ourselves will add some new points and counter-arguments. Such is the counter-argument: such an objection also makes problematic the opposite views – i.e. intuition of the platonic forms and intuition of the numbers in the enumerated in the very physical world. Reconstructing and generalizing the descriptive definition resolution too, shortly speaking, is: instead of imagining the complicated essences, we here offer relatively simple descriptive definition and imagine this definition. Finally, we will response to the objections of the descriptive definition resolution.
کلیدواژه‌ها [English]
- Mental Existence
- Complicated Formulae
- Descriptive Definition
- Husserl
- Ibn Sīnā
)