نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه

چکیده

فلسفۀ صنعت یکی از ابعاد مهم در مباحث فلسفی و گره‌گاه‌های علوم اقتصادی با مباحث فلسفی است. حکیم کشفی نیز یکی از فیلسوفانی است که تأمل در آثار وی و صورت‌بندی امروزین آن، می‌تواند به تبیین یک فلسفه یا بهتر است بگوییم حکمت صنعت جدید بینجامد. تعریف وی از صنعت هرگونه خلاقیت را دربرمی‌گیرد و از همین‌روی، خدا را صنعتگر برتر و کل هستی را کارخانۀ او می‌داند. تصویر کلی کشفی از نقش کار و صنعت در جهان، مبتنی بر تمثیل مهمان‌خانه است. او جهان را به‌مثابۀ خانه‌ و مهمان‌پذیری می‌بیند که مالک آن خداوند است. حتماً باید عده‌ای با کار خود به مهمانان فرصت دهند تا وارد ساحت عشقی الهی شوند. معنای کار و صنعت/ صنعتگر آرمانی از منظر کشفی، پرسش‌ اصلی مقالۀ حاضر است که پاسخ به آن به تبیین وجوه الهیاتی صنعت و نظریۀ صنعت به مثابه خداشناسی می‌انجامد. در همین راستا، کار به جانشینی از خدا، انفاق به خود، و چشمداشت روزی از خدا، سه راهکار کشفی برای تحقق یک صنعت و صنعتگر توحیدی است. یافته‌های مقاله، گویای آن است که نگرش اخلاقی کشفی اشتراکات بسیاری با برخی دغدغه‌های فیلسوفان منتقد سرمایه‌داری دارد؛ اما از آنها فراتر رفته و به صنعت به‌مثابۀ نوعی خداشناسی عملی می‌نگرد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Wisdom of Industry; A Study of Hakim Kashfi's Reflections In the Philosophy of Industry and Technology

نویسنده [English]

  • Masoud Sadeghi

Assistant professor of Moral Philosophy, Kermanshah University of Medical Sciences

چکیده [English]

Philosophy of industry is one of the important dimensions in philosophical discussions and the nodes of economic sciences with theological and philosophical discussions. Hakim Kashfi is also one of the philosophers whose reflection on his works can lead to the explanation of a philosophy, or better to say, the wisdom of the new industry. His definition of industry encompasses all type of creativity and, therefore, considers God the supreme manufacturer and the whole universe his factory. Kashfi's picture of the world and the role of industry in it is based on the metaphor of guest house. He sees the world as a guest home owned by God. Therefore, there must be some people who, through their work and service, give guests the opportunity to enter the realm of divine love. The meaning of work and industry / The ideal manufacturer from the perspective of Kashfi is the main question of the present article, the answer to which leads to the explanation of the theological aspects of industry and industry theory as theology. In this regard, working as a substitute for God, giving to oneself, and expecting the income from God are the three wise ways to discover a monotheistic industry and craftsman. The findings of the article indicate that the ethical view of Kashfi has much in common with some of the concerns of philosophers critical of capitalism; But he goes beyond them and looks at industry as a kind of practical theology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kashfi
  • Philosophy of Industry
  • Technology
  • Work
  • Wisdom
قرآن کریم.
آریلی، دن (1398)، پاداش؛ منطق پنهانی که انگیزه‌های ما را شکل می‌دهد، ترجمۀ سیدامیرحسین میرابوطالبی، چاپ پنجم، تهران، ترجمان.
برنز، تونی، فیلیپ. جی کین و آلن دبلیو وود (1398)، مارکس و اخلاق؛ مقاله‌هایی دربارۀ فلسفۀ اخلاق در اندیشۀ مارکس، گزینش و ترجمۀ پوریا گل‌شناس، تهران، ژرف.
رحیمی، غلامحسین (۱۳۹۶)، مفهوم صنعت و فناوری در منابع تمدن اسلامی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
شوارتز، بری (1396)، چرا کار می‌کنیم؟، ترجمۀ سیدشمس‌الدین میرابوطالبی، تهران، ترجمان.
شه‌گلی، احمد، عسکر دیرباز و عبدالحسین خسروپناه (1396)، «مبانی فلسفی- حِکمی صنعت (با تأکید بر آرای فلاسفۀ اسلامی)»، آموزه‌های فلسفۀ اسلامی، شماره ۲۰. ۹۶-۶۹.
میرفندرسکی، میرزا ابوالقاسم (۱۳۱۷)، رسالۀ صناعیه، مقدمه، حواشی و تصحیح علی‌اکبر شهابی، تهران، فرهنگ خراسان. 
قاسمی، سارا (بی‌تا)، «کشفی»، دانشنامۀ جهان اسلام، ج 1، تهران، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی.
کشفی، سیدجعفر (1375)، میزان‌الملوک و الطوائف صراط‌المستقیم فی سلوک‌الخلائف، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه و بوستان کتاب.
مجلسی، محمدباقر (1403قبحارالانوار الجامعة لدرر الاخبار الائمةالاطهارع، ج 24، بیروت، دار التعارف للمطبوعات.
هفرنان، مارگارت (1397)، مدیریت، فراسوی اعداد، ترجمۀ سیدامیرحسین میرابوطالبی، تهران، ترجمان.

Aurelius Antoninus, Marcus (1998), Thoughts of Marcus Aurelius Antoninus,  Blackmask Online, http://www.blackmask.com.

Baldry, C. et al. (2007), The meaning of work in the new economy, Basingstoke, Palgrave Macmillan.‏
Bertell, Ollman (1976), Alienation: Marx's Conception of Man in a Capitalist Society, Cambridge University.

Corey, Melinda (1995), The timeline book of scienc, The Stonesong Press, Inc.

Luís M. Cabral B.(2000), Introduction to Industrial Organization, MIT Press

Martin, C. et al (1996), “A framework for implementing and teaching the social and ethical impact of computing”, Education and Information Technologies, 1(2), 101-122.

Mason,Herbert B. (2012), Encyclopaedia of Ships and Shipping, BOD.

Moss, Roert (2011) Active Dreaming: Journeying Beyond Self-Limitation to a Life of Wild Freedom, New World Library.

Smith, Adam (1981), An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations , edited by R. Campbell and A. Skinner, Indianapolis: Liberty Fund.

Wrzesniewski, et al. (1997), ‘Jobs, careers, and callings: People's relations to their work”, Journal of research in personality, 31(1), 21-33.