نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه الهیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

2 استاد کلام و حکمت، گروه کلام و حکمت، مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، حوزه مشهد، مشهد ایران.

چکیده

تقسیم معقولات به معقول اولی و معقول ثانی یکی از تقسیمات مشهور فلسفی است که در حکمت مشاء و متعالیه با تعبیرات متفاوت مورد قبول قرار گرفته است. این تحقیق با روش کتابخانه‌ای، جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات و مقارنه آرا در پی آن است که نادرستی تقسیم معقولات را اثبات نماید و ثمرات هستی‌شناسانه چنین اشکالی را برشمارد. بر این اساس ابتدا تقسیم‌بندی معقولات بر دو مبنای اصالت ماهیه و اصالت وجود مورد بررسی قرار می‌گیرد پس از آن علل نادرستی تقسیم‌بندی معقولات تبیین و در نهایت ثمرات هستی‌شناسانه اشکال به تقسیم معقولات اولی و ثانی بیان می‌‌شود. از جمله نتایج تحقیق آن که در پرتوی مابه‌ازا داشتن مفاهیم کلی در عالم کلیات و مجردات و مبنای اصالت وجود تقسیم معقولات به معقول اولی و ثانی ممکن نیست؛ اتحاد ماهوی در حمل جایگاهی سست دارد و مفاهیم وجودی بر اساس ارتباطی که میان آنها برقرار است بر یکدیگر حمل می‌شود؛ تقسیم امور به واقعی و اعتباری نادرست است و تمام امور به میزان بهره‌مندی از وجود دارای واقعیت هستند؛ تقسیم امور به ذاتی و عرضی نادرست است چرا که مبتنی بر اصالت ماهیت است در حالی که بر مبنای اصالت وجود و اعتباری بودن ماهیت جایگاهی برای آن باقی نمی‌ماند؛ تقسیم مرکبات به حقیقی و اعتباری نیز صحیح نیست و تمام مرکبات حقیقی هستند و به عبارت ادق تمام وجودات بسیط هستند؛ ملاک حمل اتحاد و این همانی نیست بلکه ارتباط میان ادراکات وجودی است.    

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Explaining the Problems of Dividing the First and Second Intellects Based on the Principle of Existence and its Ontological Fruits

نویسندگان [English]

  • ئohammad Daneshnahad 1
  • mohammadhasan vakili 2

1 Assistant Professor of the Department of Theology, Faculty of Humanities, Yasouj University, Yasouj, Iran.

2 Professor of Theology and Wisdom, Department of Theology and Wisdom, Institute of Strategic Studies of Islamic Sciences and Education, Mashhad, Mashhad, Iran.

چکیده [English]

The basis of the originality of existence created fundamental changes in philosophy that the essentials of such a theory were not followed even by Mulla Sadra. One of the essentials of authenticity of existence is the changes that take place in the principle of division of rationalities into primary and secondary rationalities. The division of rationalities into the first rationality is derived from the basis of originality and sensibility, which by proposing the theory of originality of existence and adherence to its accessories, all sensory, imaginary and intellectual perceptions have truth to the extent of benefiting from existence, and based on the theory of abstraction of general concepts from the external facts general concepts have a counterpart in the world of wisdom, and none of the rationalities can be considered to have only an abstract origin without having a counterpart.The division of intellects into the first and the second rational is one of the famous philosophical divisions that has been accepted in The philosophy of masha and sadra with different interpretations. This research, with the method of library, collection and analysis of information and comparison of opinions, seeks to prove the incorrect division of rationalities and enumerates the ontological results of such forms. On this basis, first the division of intellects on the basis of the principle of essence and the principle of existence is examined, then the incorrect causes of the division of intellects are explained, and finally the ontological results of the forms are divided into the division of the first and second intellects. Among the results of this research is that in the light of existence of having general concepts in the world and abstractions and the basis of the principle of existence, it is not possible to divide the rationals into the first and second rationals; Essential unity has a weak place in carrying, and existential concepts are carried over each other based on the connection that is established between them; The division of affairs into reality and credit is incorrect, and all things are real to the extent that they benefit from existence; The division of affairs into intrinsic and transverse is incorrect because it is based on the originality of nature, while on the basis of the originality of existence and the validity of nature, there is no place for it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The first and second rationals
  • The originality of existence
  • The world of the soul and the abstract
  • The real and credit compoundJealousy
آشتیانى، سید جلال‏الدین (1381)، ‏شرح بر زاد المسافر، قم، دفتر تبلیغات اسلامى.‏
ابن ترکه‏، صائن‌الدین (1360)، تمهید القواعد، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالى.‏
ابن سینا، ابوعلی (1375)، الاشارات و التنبیهات،‏ قم، نشر البلاغة.
ـــــــــــــ (1400ق)، رسائل ابن سینا، قم، بیدار.
ـــــــــــــ (1404الف)، الشفاء (الالهیات)، قم، مکتبة آیة الله المرعشى.‏
ـــــــــــــ (1404ب)، الشفاء(المنطق)، قم، مکتبة آیة الله المرعشى‏.
ـــــــــــــ (1379)، النجاة من الغرق فى بحر الضلالات‏، تهران، دانشگاه تهران‏.
ـــــــــــــ (1395)، النفس من کتاب الشفاء، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
جامى، عبدالرحمن (1358)، الدرة الفاخرة، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامى‏.
جرجانى، على بن محمد (1370)، ‏کتاب التعریفات‏، تهران، ناصر خسرو.
جعفریان، مرتضی و احد فرامرز قراملکی (1397)، «نقد سازگاری نظریه اصالت وجود با معقول دوم انگاری مفهوم وجود»، هستی‌شناختی، ش 14، 1-18.
جوادی آملی، مرتضی (1388)، «معقولات ثانی در اندیشه حکما»، حکمت اسراء،  شماره 2،  65-94.   
روانبخش، قاسم (1389)، «کیفیت پیدایش معقولات اولی از دیدگاه صدرالمتألهین»، معرفت، ش 29، 36-43.
سبزوارى، هادی (1369)، شرح المنظومة، ج 1 و2، تهران، ناب.‏
سهروردی، شهاب‌الدین (1375)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق‏، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏.
شیرازى، قطب‌الدین (1369)، ‏درة التاج،‏ تهران، حکمت‏.
شهرزورى، شمس‌الدین (1383)، رسائل الشجرة الالهیة فى علوم الحقایق الربانیة، تهران، مؤسسه حکمت و فلسفه ایران‏.
طباطبایی، محمدحسین (1436)، بدایة الحکمة، قم، اسلامی.
ـــــــــــــ (1394)، نهایة الحکمة، تعلیقات غلامرضا فیاضی، قم، امام خمینی.
طوسى‏، نصیر الدین (1375)، شرح الاشارات و التنبیهات، ج 1 و3، قم، نشر البلاغة.
 ـــــــــــــ (1405ق)، مصارع المصارع‏، قم، کتابخانۀ آیة‌الله المرعشى.
عبودیت، عبدالرسول (1395)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، قم، مؤسسه امام خمینی.
غفارى، سید محمد( 1380)، ‏فرهنگ اصطلاحات آثار شیخ اشراق‏، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى‏.
غفاری قره باغ، سید احمد(1394)، «تبیینی جدید از تقسیم معقولات مبتنی بر حکمت متعالیه»، ش 79، صص83- 96، تهران، خردنامه صدرا.
فنارى، حمزه (2010م)، مصباح الأنس بین المعقول و المشهود، بیروت، دار الکتب العلمیه‏.
فیاضی، غلامرضا (1397)، هستی و چیستی در مکتب صدرایی، قم، حوزه و دانشگاه.
قیصرى، داود (1375)، شرح فصوص الحکم، تهران، علمى و فرهنگى.‏
مصباح یزدی، محمدتقی (1374)، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
مطهری، مرتضی (1397)، شرح مبسوط منظومه، تهران، صدرا.
ـــــــــــــ (1399)، فلسفه مقدماتی، قم، مؤسسه امام خمینی.
ملاصدرا (1981م)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، ج 1 و 4، بیروت، دار احیاء تراث.
ـــــــــــــ (1422ق)، شرح الهدایة الاثیریة، بیروت، موسسة التاریخ العربى.‏
ـــــــــــــ (1394)، الشواهد الربوبیه، قم، بوستان کتاب.
ـــــــــــــ (1354)، المبدأ و المعاد، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران‏.
ـــــــــــــ (1387)، المظاهر الالهیة فى اسرار العلوم الکمالیة، تهران، بنیاد حکمت صدرا.
میرداماد، محمدباقر(1376)،تقویم الایمان و شرحه کشف الحقائق‏، تهران، موسسه مطالعات اسلامى‏.
ـــــــــــــ (1385)، مصنفات، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.‏
وکیلی، محمدحسن و محمد دانش‌نهاد (1398)، «تعریف حمل به ارتباط میان مراتب ادراکی انسان در برابر تعریف متداول آن به اتحاد»، جاویدان خرد، ش 35، 29-47.