نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

• مرتضی حاجی‌حسینی ¹
• محمدحسین اسفندیاری ²

¹ دانشیار گروه فلسفة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ایران

² دانش آموختهٔ رشته منطق فلسفی گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان

چکیده

دو جملة «اگر خورشید طلوع کند، هوا روشن می‌شود» و «اگر باران ببارد، زمین خیس می‌شود» اگر در منطق کلاسیک صورت‌بندی شوند این نتیجه از آن‌ها به دست می‌آید که «اگر خورشید طلوع کند، زمین خیس می‌شود یا اگر باران ببارد، هوا روشن می‌شود». دریافت شهودی ما به وضوح اعتبار این استدلال را رد می‌کند. در کتاب طرحی نو از اصول و مبانی منطق، نویسنده بر پایة تقسیم ادات‌های پایه به دو نوع تابع‌ارزشی و غیرتابع‌ارزشی، به شناسایی رفتار نحوی و معنایی ادات‌های پایة غیرتابع‌ارزشی پرداخته و با معرفی قاعده‌های استنتاج و دلالت این ادات‌ها به تأسیس نظام غیرتابع‌ارزشی منطق گزاره‌ها پرداخته و با اختصاص نظام غیرتابع‌ارزشی منطق پایة گزاره‌ها به حوزة روابط علّی، معنایی و صوری و صورت‌بندی استدلال فوق در این نظام، نادرستی و عدم اعتبار آن را نشان داده است.

اسدالله فلاحی در مقالة «سمانتیک نظام غیرتابع‌ارزشی حاج‌حسینی»، فلسفه، دورة ۲۱ شمارة ۲، ۱۴۰۲ (انتشار آنلاین)، سمانتیک این نظام را با انتقادهای پراکنده مورد نقد قرار داده است. در این مقاله این نقدها را در پنج گروه «رفتار ادات نقیض»، «مدل و اجزای آن»، «سمانتیک نظام غیرتابع‌ارزشی و منطق موجهات»، «مفهوم اعتبار»، «فراقضایای تمامیت و تصمیم‌پذیری» بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم به جز یک مورد خطای سهوی که در نقد ایشان بزرگ‌نمایی شده است، سایر نقدها ناشی از رها نکردن پیش‌فرض، عدول از برخی الزامات نقد، خطا در فهم و تفسیر برخی فرمول‌ها، خطا در تفسیر و ارزیابی برخی استدلال‌ها، کاربرد شیوه‌های مغالطی، غفلت از برخی مطالب کتاب و توسل به دلایل نامربوط در نقد مطالب است.

کلیدواژه‌ها

• نظام غیرتابع‌ارزشی
• ادات نقیض
• روابط مفهومی
• مدل
• تمامیت
• تصمیم‌پذیری

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

Critical Review of a Critique of the Semantics of Non-Truth-Functional System; How Are Causal, Conceptual, and Logical Relations Analyzed, Formulated and Evaluated?

نویسندگان [English]

• Morteza Hajihosseini ¹
• Mohammadhosein Esfandyari ²

¹ Associate Professor of Philosophy, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, Isfahan, Iran.

² Ph.D in Philosophial Logic, Dept of Philosophy, faculty of Humanity, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

The two propositions "If the sun rises, the sky is bright" and "If it rains, the ground is wet" can be formulated in classical logic to yield the following conclusion "If the sun rises, then the ground is wet or if it rains, then the sky is bright."; intuitively, however, this argument does not seem to hold. In the book A New Outlook on the Elements of Logic, the author classified primitive connectives into two types, truth-functional and non-truth-functional. By assigning the non-truth-functional system of propositional logic to the domain of causal, conceptual, and logical relations and formalizing the above argument in this system, the author shows its invalidity.

Asadollah Fallahi, in his article Hajhosseini's Non-Truth-Functional Semantics, Falsafeh (available online on June 11, 2023), criticizes the semantics of this system with scattered criticisms. In this article, we will examine these criticisms in five groups: The behavior of the negation operator, the model and its components, the semantics of the non-truth-functional system and modal logic, the concept of validity, and the meta-theorems of completeness and decidability. We will also show that apart from one case of a trivial error, the other criticisms are due to the following: Failure to abandon presuppositions, deviation from some requirements of the critique, error in the understanding and interpretation of some formulas, errors in the interpretation and evaluation of some arguments, use of fallacious methods, neglect of some contents of the book, and resort to irrelevant grounds in the critique of the contents.

کلیدواژه‌ها [English]

• Non-truth-functional System
• Negation operators
• Intensional relations
• Model
• Completeness
• Decidability