نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

• وهاب قربانی ¹
• محمد تقی طباطبائی ²

¹ دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

² دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

در این مقاله به بررسی سه مفهوم سرمدیت، دیرند و زمان در فلسفه‌ی اسپینوزا و به ویژه کتاب اخلاق پرداخته‌ایم. مفهوم سرمدیت را برخلاف بیشتر تفاسیر مشهور، چه در نسبت سلبی و چه در نسبت ایجابی با دیرند یا زمان، نمی‌توان تبیین کرد. در این مقاله با رجوع به متون اسپینوزا، توضیح داده‌ایم که ذیل ضابطه‌ای که اسپینوزا برای تعریف قائل است، تعریف هر شئ مستلزم ذات و علت آن شئ است، و سرمدیت به عنوان وجودی که از تعریف ناشی می‌شود، ضروری است؛ چراکه هم علت و هم ذات ضرورتاً وجود شئ را ایجاب می‌کنند. سرمدیت نمی‌تواند با دیرند تبیین شود، چراکه وجود دیرندی بر خلاف وجود سرمدی، وجودی است که حدود آن به اموری بیرون از تعریف شئ وابسته است. دیرند پیوستگی وجود شئ است و هر شئ متناهی از جهت ذاتش دیرندی نامحدود را می‌طلبد؛ اما از آن جهت که علت شئ متناهی همواره شئ متناهی دیگری است، این دیرند قابل تعیّن بواسطه‌ی تعریف شئ نیست، و پیوسته توسط اشیاء متناهی دیگر در معرض تهدید است. با اینحال به دو نحو می‌توان دیرند را فهمید: از جهتی به عنوان پیوستگی نامحدود و مداوم وجود، و از جهت دیگر به نحو انتزاعی و به عنوان نوعی خاص از کمّیت. زمان چیزی نیست مگر دیرند، آنگاه که بواسطه‌ی تخیل و از منظر متناهی بدان نگریسته شده، و به عنوان نوعی کمّیت تعیّن یافته باشد.

کلیدواژه‌ها

• اسپینوزا
• سرمدیت
• دیرند
• زمان
• تعریف

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

Explaining the Difference between "Eternity" and "Duration" Based on the Internal Structure of Definition and the Abstraction of "Time" in Spinoza’s Ethics

نویسندگان [English]

• Vahab Ghorbani ¹
• Mohammad Taghi Tabatabaei ²

¹ Faculty of Literature and Human Sciences, Shahid Beheshti, University, Tehran, Iran.

² Faculty of Literature and Human Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

In this article, we examine three concepts—eternity, duration, and time—in Spinoza’s philosophy, particularly in his Ethics. Contrary to most prominent interpretations, the concept of eternity cannot be explained, either negatively or positively, in relation to duration or time. Referring to Spinoza’s own texts, we argue that, according to the criterion he sets for definitions, the definition of any thing necessarily involves its essence and cause. Eternity, as an existence that follows from the definition itself, is therefore necessary, since both the cause and the essence necessarily affirm the existence of the thing. Eternity cannot be explained through duration, because durational existence—unlike eternal existence—is determined by factors external to the definition of the thing. Duration is the continuity of a thing’s existence, and every finite being, by virtue of its essence, demands an unlimited duration. Yet, since the cause of a finite thing is always another finite thing, this duration cannot be determined through the definition of the thing itself and is constantly threatened by other finite beings. Nevertheless, duration can be understood in two ways: on the one hand, as the unlimited and continuous persistence of existence; and on the other, in an abstract sense, as a particular kind of quantity. Time is nothing but duration, insofar as it is viewed through imagination and from a finite standpoint, that is, when it has become determined as a kind of quantity.

کلیدواژه‌ها [English]

• Spinoza
• Eternity
• Duration
• Time
• Definition