نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

تبیین هستی شناسانه مرتبه حق از مسائل بنیادین مکاتب فکری دینی ازجمله عرفا و فلاسفه است. با پیدایش عرفان نظری عرفا در مقام تحویل شهود به معرفت حصولی برآمده و با پذیرش و تبیین اعتبارات وجود، ذات حق را، مرتبه لابشرط مقسمی معرفی کرده‌اند. حکما حق‌تعالی را وجود بشرط لا می‌دانند، و این مسئله از نقاط مورد اختلاف حکما و عرفا به شمار می‌آید. در این میان ملاصدرا و عده‌ای به‌تبع او سعی کرده‌اند با تفسیر وجود لابشرط مقسمی به حقیقت وجود، تأویل لابشرط مقسمی مفهومی به کلی سعی و تحویل تشکیک خاصی به وحدت شخصی، میان اعتقاد حکما و عرفا جمع نموده و تعارض میان دیدگاه عرفا و حکما را رفع کنند. در این مقاله با روش تطبیقی تحلیلی نشان داده‌ایم که اولاً: حکما نه‌تنها با عرفا هم‌عقیده نیستند، بلکه اساساً اعتبار لابشرط مقسمی را مفهومی اعتباری می‌دانند و آن را به عنوان مرتبه‌ای واقعی در هستی قبول ندارند و ثانیاً: بر اساس مبانی حکمی دیدگاه عرفا ناشی از خلط حیطه معرفت‌شناسی با وجود شناسی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of Sadra`s Judgemet between Philosophy and Mysticism about Divine Essence

نویسندگان [English]

  • Hossein Ghaffari 1
  • Gholam Ali Moghaddam 2

1 Associate Professor of philosophy, University of Tehran

2 Ph.d Student in Razavi University of Islamic Sciences

چکیده [English]

Divine Essence and explanation of his ontological place is an important problem for religious schools in conceptual and direct knowledge and both the philosophers and mystics concerns about it. Mystics believed the method of intuition, but afterwards the emergence of speculative mysticism, they try to translate the intellectual intuition to conceptual knowledge, attaining this purpose, they use conceptual issues and consideration of Being.In their opinion, Divine Essence is the divisible un-conditioned manner whereas the Islamic philosophers believe that God exist as negatively conditioned manner, hence this is one of the points of difference between mystics and philosophers. Mulla Sadra and others have followed him, by interpretation and coincidence between un-conditioned manner and reality of being, try to solve the apparent conflict between mystics and philosophers.In this paper, in a comparative-analysis method we have shown that, first: philosophers never agree whit mystics and basically, the divisible un-conditioned manner that mystics adopt, in philosophers view is a conceptual respect and According to their principles, cannot exist as an independent, real Being.Second: by a critical perspective view, we have shown that the mystics view derived from a mistake between epistemology and ontology.

ابن ترکه، علی، تمهید القواعد. (1396)، تصحیح: سید جلال الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
ابن سینا، (1404)، الشفاء، تصحیح سعید زاید، قم: مکتبة آیة الله المرعشی‏.
آملی، سید حیدر. (1367)، المقدمات من کتاب نص النصوص، تهران: انتشارات توس.
تفتازانی، سعد الدین. (‏بی تا)، شرح المقاصد، تحقیق دکتر عبد الرحمن عمیره‏، ‏قم: الشریف الرضی.
جامی، عبدالرحمن. (1370)، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله. (1372)، تحریر تهمید القواعد، قم: انتشارات الزهراء.
جوادی آملی، عبدالله. (1376) رحیق مختوم، قم: نشر اسراء.
خرمشاهی، بهاء الدین. (1370)، خدا در فلسفه (برهانهای فلسفی اثبات وجود باری)، چاپ اوّل، تهران: انتشارات شرکت علمی و فرهنگی.
رازی، فخر الدین. (1404)، شرح الاشارات، قم: مکتبة آیة الله المرعشی‏.
زمانی قمشه ای، علی(1374) نگاهی به پیشگفتار«خدا در فلسفه»، مجله کلام اسلامی، شماره 14
سبزواری، ملاهادی. (1372)، شرح الاسماء، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
سبزواری، ملاهادی. (1379)، شرح منظومه، تهران: نشر ناب‏.
شیرازی، صدرالدین محمد ابراهیم. (1360)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، با حواشی ملاهادی سبزواری، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
شیرازی، صدرالدین محمد ابراهیم. (1981)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
صفدری نیاک،مرتضی(1386) موضوع حکمت متعالیه: وجود لابشرط مقسمی، مجله معرفت فلسفی شماره 17، 139-166.
طوسی، خواجه نصیر الدین.‏ (1407)، تجرید الاعتقاد، تحقیق حسینی جلالی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی‏.
غفاری، حسین. (1386)، بررسی انتقادی و تطبیقی فلسفه نظری کانت، تهران: انتشارات حکمت.
 فنایی، ابوالقاسم، زمستان و بهار 1378-1379، خدای عرفان و خدای فلسفه، مجله نقد و نظر، شماره 21 و 22 از 84 تا 113.
قونوی، صدر الدین. (1375)، النفحات الإلهیة، تصحیح محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
قیصری رومی، محمد داوود. (1375)، شرح فصوص الحکم، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مطهری، مرتضی. (1390)،‏ مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا.
موسوی خمینی، روح الله، (1376)، مصباح الهدایة إلی الخلافة و الولایة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.