نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه الهیات، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

2 استادیار گروه الهیات، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

چکیده

قاعدۀ الواحد، به عنوان یکی از مهم‌ترین قواعد فلسفی، در جهت تبیین پیدایش کثرات عالم از واحد همواره مورد توجه فلاسفه بوده است. اغلب فلاسفه مفاد آن را پذیرفته و برخی از متکلمان نیز منکر آن بودند. پذیرش قاعدۀ الواحد و اعتقاد به مبدأ واحد برای همۀ موجودات کثیر، فیسلوف را به مسئلۀ چگونگی صدور کثرت از خداوندی که از جمیع جهات واحد است، رهنمون می­سازد. در این میان، توماس آکوئیناس و ملاصدرا نیز بر مبنای مبانی فلسفی و وجودشناختی خود، دیدگاه‌های خویش را دربارۀ آن بیان کرده‌اند. اینکه چگونه موجودات کثیر از واحد بسیط نشئت گرفته‌اند، ذهن هر دو را به خود مشغول کرده است و باید همچون دیگر فلاسفه راهی برای آن می­یافتند. این مقاله در نظر دارد با مطالعۀ آثار توماس و ملاصدرا و شارحان و محققان به شیوۀ تحلیلی و پژوهشی، نظر دو فیلسوف را دربارۀ قاعدۀ الواحد بررسی کند تا مشخص شود آیا آن دو به اصل قاعده اعتقادی دارند؟ دلایل ردّ یا پذیرش قاعده از نظر آنها چیست؟ هرکدام چگونه پیدایش کثرات از واحد را توجیه می­کنند؟ توماس بر مبنای وجودشناختی خود به انکار قاعده پرداخته است و قائلان به آن را مورد انتقاد قرار می­دهد؛ اما ملاصدرا با پذیرش اصل قاعده، به ترمیم آن پرداخته و بر اساس مبانی فلسفی خود، طرح نوینی از آن ارائه داده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Al-vahed Rule from the Pperspective of Thomas Aquinas and Mulla Sadra

نویسندگان [English]

  • mohammad mollai Iveli 1
  • Mohsen Fahim 2
  • Mojtaba Jafari Ashkavandi 2

1 PHD student, Department of Theology, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran

2 Asistance Professor, Department of Theology, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran

چکیده [English]

The rule of oneness (Al-vahed), as one of the most important philosophical rules, has always been considered by philosophers in order to explain the origin of the multiplicity of the universe from one. Most philosophers accepted its provisions, and some theologians denied it. Acceptance of the Al-vahed rule and belief in a single origin for all multiple beings leads the philosopher to the question of how to issue multiplicity from God, who is in all respects one. Meanwhile, Thomas Aquinas and Mulla Sadra also expressed their views on it based on their philosophical and ontological foundations. How many beings originated from a simple unit preoccupied the minds of both, and they, like other philosophers, had to find a way to do so. This article intends to study the works of Thomas and Mulla Sadra and the commentators and researchers in an analytical and research manner to examine the views of two philosophers on the Al-vahed rule to determine whether they both believe in the principle of the rule? What are the reasons for rejecting or accepting the rule in their opinion? How do each justify the emergence of plurals from the unit? Thomas ontologically denies the rule and criticizes those who believe in it. But Mulla Sadra, by accepting the principle of the rule, has restored it and based on his philosophical foundations, has presented a new plan of it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-vahed rule
  • Thomas Aquinas
  • Mulla Sadra
  • Emanation
  • Unit
آکوئیناس، توماس (1382)، در باب هستی و ذات، ترجمۀ فروزان راسخی، تهران، نگاه معاصر.
ابن سینا (بی‌تا)، الاشارات و التنبیهات، شرح نصیرالدین طوسی، تحقیق سلیمان دنیا، ج3، قاهره، دارالمعارف.
جوادی آملی (1393)، رحیق مختوم، ج 1، 6، 8 و10، تحقیق حمید پارسانیا، قم، اسراء.
جوادی آملی (1372)، تحریر تمهید القواعد، قم، الزهرا.
خادمی، عین‌الله (1390)، نظام فیض از دیدگاه فیلسوفان مسلمان، تهران، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
زنوزی، ملاعبدالله (1360)، لمعات الهیه، تصحیح جلال‌الدین آشتیانی، تهران، مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران.ّ
شیرازی، قطب­الدین (1380)، شرح حکمة الاشراق، به اهتمام عبدالله نورانی و مهدی محقق، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ملاصدرا (1381)، مبدأ و معاد، ترجمۀ احمد حسینی اردکانی، چ2، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
ــــــــــ (1383)، الشواهد الربوبیه، ترجمة جواد مصلح، تهران، سروش.
ــــــــــ (1981)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، با حاشیۀ سیدمحمدحسین طباطبایی، ج2 7 و 8، چ3، بیروت، دار احیاء التراث العربی،
ــــــــــ (1420الف)، مجموعه رسائل فلسفی؛ رساله المسائل النصیریه، تحقیق و تصحیح حامد ناجی اصفهانی، چ2، تهران، حکمت.
ــــــــــ (1420ب)، مجموعه رسائل فلسفی؛ شواهدالربوبیه، تهران، حکمت.
ــــــــــ (1422)، شرح الهدایة الاثیریة، تصحیح محمدمصطفی فولادکار، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی.
طباطبایی، محمدحسین (1383)، نهایة الحکمه، تصحیح و تعلیق غلامرضا فیاضی، ج3، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
طوسی، خواجه نصیرالدین (1405ق)، تلخیص الحصل المعروف بنقد المحصل، بیروت، دار الضواء.
غزالی، محمد (1382)، تهافت الفلاسفه، ترجمۀ علی‌اصغر حلبی، تهران، جامی.
قراملکی، محمدحسن (1375)، اصل علیت در فلسفه و کلام، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
کاپلستون، فردریک چارلز (1388)، تاریخ فلسفه، ج2، ترجمۀ ابراهیم دادجو، چ2، تهران، سروش.
مصباح یزدی، محمدتقی (1388)، آموزش فلسفه، ج2، چ8، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
میری، سیدمحسن (1390)، «رویکرد ­تاریخی­انتقادی به انکار قاعدة ­الواحد»، تاریخ فلسفه، سال دوم، ش3، ص9-35.
Aquinas, Thomas (1905), Of God and His Creatures: An Annotated Translation (with some abridgement) of the Summacontra gentiles. Translator: Rickaby, Joseph, Pope's Hall, Oxford: Michaelmas.
Aquinas, Thomas (1932), De Potentia on the Power OF GOD.Translated by the English Dominican Fathers Westminster,Html edition by Joseph Kenny, O.P, Mary land: The Newman Press. https://dhspriory.org/thomas/QDdePotentia.htm.
Aquinas, Thomas (1976), Treatise on Separate Substances, trans. F. J. Lascoe NewYork.
Aquinas, Thomas (2006), THE Summa Theologica, Translated by Fathers of the English Dominican Province:
http://www.documentacatholicaomnia.eu/03d/12251274,_Thomas_Aquinas,_Summa_Theologiae_%5B1%5D,_EN.pdf. index.htm 2006.
Gilson Etienne (1955),  History of Christian philosophy in the Middle Age. London, Sheed and Ward Ltd.
Kretzmann, N & Stump, E (1993), The Cambridge Companion to Aquinas. United Kingdom, University of Cambridge.