نوع مقاله : علمی -پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه یاسوج

2 استاد دروس خارج پژوهشکده مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلامی حوزه علمیۀ مشهد

چکیده

عدم تطابق ذهن و خارج یکی از مباحث چالشی است که بسیاری از حکما آن را نمی‌پذیرند و شاید غالب حکما بر این امر متفق باشند که همان چیزی که انسان ادراک می‌کند، مطابق با واقع است. همان‌طور که تطابق عوالم با یکدیگر به دنبال اثبات این‌همانی میان وجود سافل و وجود برتر است، تطابق ذهن و عین نیز به دنبال اثبات اتّحاد میان ذهن و عین است. در این پژوهش ابتدا نظریۀ تطابق عوالم و تطابق عین و ذهن و اشکالات هر یک به تفصیل مطرح می‌شود که از جملۀ آن‌ها پیش‌فرض‌های نادرستی همچون واقعی دانستن امور محسوس و واقعی ندانستن امور نامحسوس و یا اشکالاتی است که بر تقسیم حمل به اولی و شایع وارد می‌شود و پس از آن، ارکان نظریۀ عدم تطابق ذهن و عین در سه بخش به تفصیل تقریر می‌گردد و در نهایت، نقش نظریۀ عدم تطابق در عوالم ماده، مثال، عقل و تجرد الوهی بررسی می‌شود. از جمله نتایج تحقیق از این قرار است: 1. دلیلی بر تطابق عوالم و تطابق ذهن و عین وجود ندارد، بلکه چنین تطابقی بر اساس اصاله الوجود محال است؛ 2. ارکان نظریۀ عدم قول به تطابق را اموری همچون ارتباط حقایق و وجودات با یکدیگر بر اساس اصالة الوجود نه تطابق وجودات با یکدیگر، تشکیک وجود، وجود واقعیت و بی اعتبار نبودن ادراکات انسانی تشکیل می‌دهد؛ 3. نظریۀ عدم تطابق ذهن و عین در رابطه با برخی از اقسام علم حضوری مطرح می‌شود؛ 4. نظریۀ عدم تطابق، اختصاصی به عالم ماده ندارد؛ بلکه شامل عوالم مثال، عقل و تجرد الوهی نیز می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explain the Theory of the Mismatch of Mind and Object Based on the Principle of Existence

نویسندگان [English]

  • Mohammad Daneshnahad 1
  • MohammadHasan Vakili 2

1 PhD graduate Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Yasuj University

2 Professor in nstitute for Strategic Studies in Islamic Sciences and Education, Mashhad, Iran

چکیده [English]

The mismatch between the mind and the outside is one of the challenging issues that many Philosophers do not accept, and most Philosophers may agree that what one perceives is In accordance with reality. Just as the matching of the worlds with each other seeks to prove the union between worthless existence and the superior existence, the matching of the mind and the object seeks to prove the union between the mind and the object. In this research, first, the theory of matching of worlds and matching of the object and the  mind and the problems of each of them are discussed in detail, among which are incorrect presuppositions such as knowing real Sensible things and not knowing real Invisible things or problems in dividing carriage into the first and common. And then the pillars of the theory of mismatch of mind and object are explained in detail in three sections, and finally the role of the theory of mismatch in the material world, example World, The world of wisdom and Singleness of divine world is examined. Among the results of the research are: 1- There is no evidence for the matching of the worlds and the matching of the mind and the object, but such the matching is impossible on the basis of the principle of existence. 2-The pillars of the theory of  mismatching are matters such as the relation of facts and beings to each other based on the principle of existence, not the matching of beings with each other, gradation of existence, existence of reality and being valuable of human perceptions. 3-The theory of mismatching of mind and object is proposed in relation to some types of present science.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Matching the mind and the Outside
  • Physical resurrection
  • Originality of Existence
  • gradation of existence
  • Perceptions
قرآن کریم.
آشتیانى، سید جلال‏الدین (1381)، شرح بر زاد المسافر، قم، دفتر تبلیغات اسلامى‏.
ابن بابویه، محمد (1406ق)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال‏، قم، دار الشریف الرضی للنشر.
ـــــــــــــ (1378)، عیون أخبار الرضا علیه السلام، تحقیق مهدى لاجوردى، تهران، جهان‏.
ابن سینا، ابوعلی (1404ق)، الشفاء (الالهیات)، تصحیح سعید زاید، قم، آیةالله المرعشى‏.
ـــــــــــــ (1395)، النفس من کتاب الشفاء، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم، بوستان کتاب.
ابن فارس، احمد(1404ق)،‌ معجم مقائیس اللغة،‌ ج3، قم، دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیۀ قم‌.
ابن منظور، محمد (1414ق)،‌ لسان العرب‌، ج10، بیروت، دار الفکر.
ارسطو (1953)،‏ فى النفس، تحقیق عبدالرحمن بدوى،‏ بیروت، دارالقلم.
ابوترابی، احمد (1388)، «چیستی حمل ذاتی اولی و حمل شایع صناعی (بررسی تعاریف و لوازم آن و کارایی‌های این تقسیم در علوم عقلی)»، معارف عقلی، ش 13، ص7-43.
دوانی، جلال‌الدین (بی‌تا)، حاشیة المحقق الدوانی علی حاشیة الشریف الجرجانی علی شرح القطب در شروح الشمسیة (مجموعه حواش و تعلیقات)، ج2، بی‌جا، شرکة الشمس المشرق للخدمات الثقافیة.
رازى، فخرالدین (1411ق)، ‏المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات،‏ ج1، قم، بیدار.
حبیبی، قدسیه، سعید انواری و سیدصدرالدین طاهری، (1396)، «مقایسۀ دیدگاه تفتازانی و ابن‌ سینا در مبحث وجود ذهنی»، حکمت معاصر، سال هشتم، ش 2، ص1-21.
حر عاملى، محمد (‏1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، ج11، قم، مؤسسة آل البیتع.
حسینى اردکانى، احمد (‏1375)، مرآت الاکوان (تحریر شرح هدایه ملاصدرا شیرازى)، تهران، میراث مکتوب.
حسینى طهرانى، سید محمدحسین ( 1423ق)، ‏معادشناسى، ج2، مشهد، نور ملکوت قرآن.
سبزوارى، هادی ( 1379)، شرح المنظومة، ‏ تحقیق حسن حسن‌زاده آملى، ج2، تهران، ناب.
شریفی، احمدحسین (1387)، معیار ثبوتی صدق قضایا، قم، مؤسسۀ امام خمینی.
طباطبایی، محمدحسین (1397)، بدایة الحکمه، ترجمه و شرح علی شیروانی، ج1، قم، دارالفکر.
ـــــــــــــ (1417ق)، توحید علمى و عینى، مشهد، علامه طباطبایى.
ـــــــــــــ (بی‌تا)، حاشیة الکفایة، قم، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
ـــــــــــــ (1394)، نهایة الحکمة، تعلیقات غلامرضا فیاضی، ج 1و 3، قم، امام خمینی.
ـــــــــــــ (1364)، ‏اصول فلسفه و روش رئالیسم،‏ ج 1 و2، تهران، صدرا.
طوسی، نصیرالدین (1394)، شرح الاشارات و التنبیهات، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، ج2، قم، بوستان کتاب.
عبودیت، عبدالرسول (1395)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی (هستی‌شناسی و جهان‌شناسی)، ج1، قم، سمت.
ـــــــــــــ (1392)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی (معرفت‌شناسی و خداشناسی)، ج2، قم، سمت.
عرب‌مومنی، ناصر (1381)، «رابطۀ شناخت‌شناسی با هستی‌شناسی»، خردنامۀ صدرا، ش 28، ص46-54.
فیاضی، غلامرضا (1395)، درآمدی بر معرفت‌شناسی، تحقیق مرتضی رضایی و احمدحسین شریفی، قم،‌ امام خمینی.
فیروزجایی، یارعلی کرد (1396)، حکمت مشاء، قم، حکمت اسلامی.
قمى، على (1404ق)، تفسیر القمی‏، ج1، قم، دار الکتاب.‏
کلینى، محمد (1407ق)،‏ الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
مطهری، مرتضی (1373)، شرح منظومه، قم، صدرا.
ملاصدرا (1371)، التصور و التصدیق‏، قم، بیدار.
ـــــــــــــ (1340)، رساله سه اصل،‏ تصحیح سیدحسین نصر، ج1، تهران، دانشکده علوم معقول و منقول تهران.
ـــــــــــــ (1383)، شرح أصول الکافی، ج1 و 3، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى.
ـــــــــــــ (1360)، الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة، تحقیق سیدجلال‌الدین آشتیانى، مشهد، المرکز الجامعى للنشر.
ـــــــــــــ (1981)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، ج 6 و 9، بیروت، دار احیاء التراث.
ـــــــــــــ (بی‌تا)، الحکمه المتعالیه، با حاشیه محمدحسین طباطبائى، ج2، 3و 8، قم، مکتبة المصطفوی.
ـــــــــــــ (1354)، المبدأ و المعاد، سید جلال‌الدین آشتیانى‏، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران.‏
ـــــــــــــ (1375)، مجموعه رسائل فلسفى صدرالمتالهین‏، تصحیح حامد ناجى اصفهانى، تهران، حکمت.
مهدوی‌خو، عیسی(1390)، «کاشفیت علم نسبت به موجودات عینی»، فرهنگ پژوهش، ش 11، ص 128-148.
هلالى، سلیم (1405ق)، ‏کتاب سلیم بن قیس الهلالی،‏ قم، الهادى‏.
واسطى زبیدى، سید محمدمرتضى (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس،‌ ج13، لبنان، دار الفکر.
وکیلی، محمدحسن (1397)، عقاید کاربردی7 (معادشناسی)، مشهد، ‌مؤسسۀ جوانان آستان قدس رضوی.