علمی -پژوهشی
معنای «علقه» و نسبت آن با امر زیبا نزد کانت
معنای «علقه» و نسبت آن با امر زیبا نزد کانت

ارسلان آقاخانی؛ محمد رضا حسینی بهشتی؛ شمس الملوک مصطفوی

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 1-20

چکیده
  ایمانوئل کانت در نقد نیروی حکم عملکرد منطقی حکم ذوقی را بر حسب مؤلفه‌های کیفیّت، کمیّت، نسبت و جهت صورت‌بندی کرده است. وی در تبیین کیفیّت حکم ذوقی، خرسندی و ناخرسندیِ بی‌علقه را متعلق قوۀ ذوق معرفی ...  بیشتر
علمی -پژوهشی
رویکردی معرفت‌شناختی به مسئلۀ این‌همانی شخصی از دیدگاه هیوم
رویکردی معرفت‌شناختی به مسئلۀ این‌همانی شخصی از دیدگاه هیوم

علیرضا حسن پور

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 21-37

چکیده
  تلقی هیوم از جوهر نفسانی و این‌همانی شخصی حاصل ادعای تجربه­گرایانۀ او مبنی بر ابتنای تصورات بر انطباعات و رویکرد توده­ای او به ماهیت ذهن است. او بر همین اساس، وجود ذهن یا نفس را به‌عنوان حامل و موضوع ...  بیشتر
علمی -پژوهشی
درنگی در طبقه‌بندی‌های آستین و سرل از افعال مضمون در سخن
درنگی در طبقه‌بندی‌های آستین و سرل از افعال مضمون در سخن

غلامرضا حسین‌پور

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 39-56

چکیده
  افعال مضمون در سخن، مهم‌ترین و محوری‌ترین افعال در نظریۀ افعال گفتاری به حساب می‌آیند. هر تلاشی برای تکامل یک طبقه‌بندی، باید دسته‌بندی آستین را از افعال مضمون در سخن به پنج مقولۀ اساسی حکمی، توضیحی، ...  بیشتر
علمی -پژوهشی
برهان ابتکاری ابن سینا در اثبات وجود واجب‌الوجود
برهان ابتکاری ابن سینا در اثبات وجود واجب‌الوجود

سهراب حقیقت

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 57-75

چکیده
  مشهور است که ابن سینا برای اثبات وجود واجب‌الوجود سه برهانِ علیت، حرکت و وجوب و امکان را اقامه کرده است. با اندک تأملی روشن می‌شود که هیچ‌کدام از براهین مزبور، برهان ابتکاری ابن سینا نیستند و این سه ...  بیشتر
علمی -پژوهشی
نقد نظریۀ سهروردی در باب فاعلیت خداوند بر اساس نظام معقولات در فلسفۀ وی
نقد نظریۀ سهروردی در باب فاعلیت خداوند بر اساس نظام معقولات در فلسفۀ وی

لاله حقیقت

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 77-92

چکیده
  سهروردی فاعلیت خداوند را بالرضا می­داند؛ طبق این نظر، علم الهی مبدأ فیضان همۀ موجودات به وجه نظام کلی در همۀ عالم است و معلول، هرگز هویتی جدا از هویت علم او ندارد و این وابستگی عین­الربط به علت است. ...  بیشتر
علمی -پژوهشی
تبیین نظریۀ عدم تطابق ذهن و عین بر اساس اصالة الوجود
تبیین نظریۀ عدم تطابق ذهن و عین بر اساس اصالة الوجود

محمد دانش نهاد؛ محمدحسن وکیلی

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 93-110

چکیده
  عدم تطابق ذهن و خارج یکی از مباحث چالشی است که بسیاری از حکما آن را نمی‌پذیرند و شاید غالب حکما بر این امر متفق باشند که همان چیزی که انسان ادراک می‌کند، مطابق با واقع است. همان‌طور که تطابق عوالم با یکدیگر ...  بیشتر
علمی -پژوهشی
تکثرگرایی علمی ساندرا هاردینگ و ناسازگاری‌های آن
تکثرگرایی علمی ساندرا هاردینگ و ناسازگاری‌های آن

زهرا زرگر

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 111-132

چکیده
  سه جریان اصلی در فلسفۀ علم فمینیستی وجود دارد: تجربه‌گرایی فمینیستی، نظریۀ موقعیت‌مندی معرفت، و معرفت‌شناسی پست‌مدرن. ساندرا هاردینگ فیلسوف علم فمینیست، تلاش می‌کند نظریۀ موقعیت‌مندی معرفت را به ...  بیشتر
علمی -پژوهشی
دیدگاه نوصدرائیان معاصر دربارۀ سازگاری نظریۀ «ترکیب جسم از ماده و صورت» با نظریۀ «ترکیب جسم از اجزاء»
دیدگاه نوصدرائیان معاصر دربارۀ سازگاری نظریۀ «ترکیب جسم از ماده و صورت» با نظریۀ «ترکیب جسم از اجزاء»

مصطفی صادقی؛ محمد باقر عباسی

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 133-152

چکیده
  در این مقاله، دیدگاه نوصدرائیان معاصر دربارۀ سازگاری نظریۀ «ترکیب جسم از ماده و صورت» با نظریۀ «ترکیب جسم از اجزاء» را بررسی می­نماییم. برای این منظور، در مقدمه، با اشاره به اینکه یونان خاستگاه ...  بیشتر
علمی -پژوهشی
تحلیل نقد سارتر بر خوداستعلایی هوسرل
تحلیل نقد سارتر بر خوداستعلایی هوسرل

علیرضا فرجی

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 153-170

چکیده
  هوسرل بر این باور است که «خود» یا «سوژه» محور هرگونه فعلِ آگاهی و به‌ویژه شناخت است. به باور وی در هر عمل آگاهی، از یک‌سو قطب «اگو» (خود) و در سمت مقابل آن، عین یا ابژه را می‌توان تشخیص ...  بیشتر
علمی -پژوهشی
فرم ارسطویی در طراحی مورفوژنتیک (خاستگاه مفهوم فرم در طراحی مورفوژنتیک)
فرم ارسطویی در طراحی مورفوژنتیک (خاستگاه مفهوم فرم در طراحی مورفوژنتیک)

معصومه معتمدی؛ ویدا نوروزبرازجانی؛ افرا غریب‌پور

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 171-188

چکیده
  از دیرباز مفاهیم اساسی معماری در حال نقد و بررسی‌اند؛ زیرا با تغییر زمان دچار دگرگونی شده‌اند. یکی از این مفاهیم اساسی در معماری، فرم است. فرم در هر نگرش و روشِ طراحی معماری تأثیرگذار است و یکی از مشکلات ...  بیشتر
علمی -پژوهشی
ضرورت واقعیت یا ناموجبیت‌گراییِ مبتنی بر رویکرد زمانی ارسطو به موجّهات، بر اساس فصل نهمِ دربارۀ عبارت
ضرورت واقعیت یا ناموجبیت‌گراییِ مبتنی بر رویکرد زمانی ارسطو به موجّهات، بر اساس فصل نهمِ دربارۀ عبارت

سید امیرعلی موسویان

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 189-211

چکیده
  رابطۀ جهت و زمان نسبت پیچیده‌ای است. استدلال‌های ارسطو دربارۀ موجبیت‌گرایی عمدتاً متمرکز بر مقولۀ زمان به جای علیت است. مسئله دربارۀ عبارت را می‌توان ناشی از تأملات ارسطو دربارۀ زمان و صدق به شمار ...  بیشتر
علمی -پژوهشی
علت اعدادی و نقش آن در پیدایش امور مادی
علت اعدادی و نقش آن در پیدایش امور مادی

سیدمصطفی میرباباپور؛ یوسف دانشور نیلو

دوره 19، شماره 2 ، دی 1400، صفحه 213-230

چکیده
  علت اعدادی یا معد در فلسفۀ اسلامی به‌عنوان علت غیرحقیقی شناخته می‌شود که معلول هیچ وابستگی وجودی به آن ندارد، ولی زمینه‌ساز پیدایش معلول است. حقیقت و ویژگی‌های علت اعدادی کاملاً روشن نیست. فلاسفۀ اسلامی ...  بیشتر