نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• محمد حسین زاده

استادیار مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران

چکیده

تقریر مشهور وجود ذهنی ـ که با محوریت حضور ماهیت در دو موطن ذهن و عین و انحفاظ ذات و ذاتیات مطرح شده است ـ همواره با اشکالات متعدد مواجه بوده است؛ جمهور حکما ـ اعم از مشاء، اشراق و متعالیه ـ نیز به این اشکالات پاسخ داده و از تقریر مشهور وجود ذهنی دفاع کرده‌اند. استاد فیاضی پس از بررسی انتقادی پاسخ جمهور حکما، چهار اشکال را نسبت به تقریر مشهور وجود ذهنی مطرح کرده است؛ برخی از آنها جدید هستند و برخی نیز اشکالات قدیمی را از طریق نقد پاسخ مدافعان‌ تقریر مشهور تقویت می‌کنند. بررسی اشکالات مطرح شده توسط استاد فیاضی به این نتیجه انجامید که می‌توان به تمام اشکال‌های وارد شده پاسخ داد و از دیدگاه جمهور حکما دربارۀ نظریۀ وجود ذهنی دفاع کرد؛ البته پذیرفتن این تقریر مستلزم برخی اصلاحات در مبانی فلسفی است؛ چرا که تنها بر مبنای اصالت وجود، تشکیک وجود و نقش وجود اصیل در حمل آثار اشیا بر آنها می‌توان هم به انحفاظ ماهیت در دو موطن عین و ذهن معتقد بود و هم به این مطلب باور داشت که آثار اولیه ماهیت در موطن ذهن بر آن مترتب نمی‌شوند.

پذیرفتن این تقریر مستلزم برخی اصلاحات در مبانی فلسفی است؛ چرا که تنها بر مبنای اصالت وجود، تشکیک وجود و نقش وجود اصیل در حمل آثار اشیا بر آنها می‌توان هم به انحفاظ ماهیت در دو موطن عین و ذهن معتقد بود و هم به این مطلب باور داشت که آثار اولیه ماهیت در موطن ذهن بر آن مترتب نمی‌شوند.

کلیدواژه‌ها

• وجود ذهنی
• اشکالات وجود ذهنی
• انحفاظ ذات و ذاتیات ماهیت
• اصالت وجود
• فیاضی

موضوعات

• فلسفه

عنوان مقاله [English]

Examining Fayyazi’s Criticisms of the Famous Interpretation of the Theory of Mental Existence

نویسنده [English]

• Mohammad Hosseinzadeh

assistant professor; Iranian Institute of Philosophy

چکیده [English]

The famous interpretation of mental existence, which is based on the presence of quiddity in the two realms of the mind and the object, has always had many problems; the sages have also responded to these problems and defended the well-known interpretation of mental existence. After critically examining the answers of most sages, Fayyazi has proposed four problems with the famous presentation of mental existence; some of them are new, and some reinforce old problems by criticizing the responses of the defenders of the famous account of mental existence. Examining the problems raised by Fayyazi led to the conclusion that it is possible to answer all the problems and defend the well-known view of mental existence. Of course, accepting this interpretation requires some reforms in the philosophical foundations; because only on the basis of the Primacy of existence, the Gradation of existence and the role of original existence in the emergence of the properties of beings, one can both believe that the mental naturequiddity is the same as the external quiddity, and also believe that the mental qiddity cannot be attributed to its inherent elements.

only on the basis of the Primacy of existence, the Gradation of existence and the role of original existence in the emergence of the properties of beings, one can both believe that the mental naturequiddity is the same as the external quiddity, and also believe that the mental qiddity cannot be attributed to its inherent elements.

کلیدواژه‌ها [English]

• Mental Existence
• Problems of Mental Existence
• the Sameness of the Mental Quiddity with the External Qiddity
• Primacy of Existence
• Fayyazi