بررسیِ تأثیر دستاوردهای فلسفی حکمتِ متعالیه در اجتهاد شیعی: مطالعۀ موردیِ مسئلۀ «وحدتِ وجود»
بررسیِ تأثیر دستاوردهای فلسفی حکمتِ متعالیه در اجتهاد شیعی: مطالعۀ موردیِ مسئلۀ «وحدتِ وجود»

علی اردشیر لاریجانی؛ سید مصطفی محقق داماد؛ محمدحسین مطهری فریمانی

دوره 21، شماره 2 ، اسفند 1402، ، صفحه 167-190

چکیده
  مسئلۀ اساسیِ این پژوهش بررسیِ تأثیر یا عدمِ تأثیرِ تحقیقات فلسفی در صدورِ احکامِ فقهی و هدف از آن، اثباتِ این تأثیر با مطالعۀ موردیِ مسئلۀ «وحدتِ وجود» در حکمت متعالیه است. برخی فُقها در احکامِ ...  بیشتر
بررسی تأثیر نظریۀ تشکیک وجود بر دیدگاه کل‌گرایی در اندیشۀ ملاصدرا
بررسی تأثیر نظریۀ تشکیک وجود بر دیدگاه کل‌گرایی در اندیشۀ ملاصدرا

مریم عباسی کشکولی؛ عبدالعلی شکر

دوره 21، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 167-183

چکیده
  نظریۀ کل­نگری برخلاف سایر نظریات، در فلسفۀ اسلامی و به‌ویژه حکمت متعالیه به‌نحو بایسته مورد توجه قرار نگرفته است. نظریات در باب چگونگی وجود کل یا مجموع به‌عنوان امری برگرفته از آحاد، در جهت تأیید ...  بیشتر
دیدگاه ملاصدرا دربارۀ رئیس حکومت و ویژگی‌های او، بر پایۀ کتاب مبدأ و معاد
دیدگاه ملاصدرا دربارۀ رئیس حکومت و ویژگی‌های او، بر پایۀ کتاب مبدأ و معاد

محمد ملائی ایولی؛ علی‌اصغر زَکوی

دوره 21، شماره 1 ، شهریور 1402، ، صفحه 225-240

چکیده
  تشکیل حکومت به‌منظور دستیابی بشر به اهداف فردی و اجتماعی خود، یک ضرورت عقلانی است؛ اما بحث دربارۀ حق حاکمیت و ویژگی‌های حاکم همواره ازجمله مباحث چالش‌برانگیز بوده است. هدف از این نوشتار، واکاوی آراء ...  بیشتر
بررسی انتقادهای علامه طباطبایی به دیدگاه ملاصدرا دربارۀ «تعریف حدی شیء به‌وسیلۀ فصل»
بررسی انتقادهای علامه طباطبایی به دیدگاه ملاصدرا دربارۀ «تعریف حدی شیء به‌وسیلۀ فصل»

محمد حسین زاده

دوره 20، شماره 2 ، بهمن 1401، ، صفحه 73-90

چکیده
  یکی از نوآوری­های منطقی ملاصدرا بر اساس نظریۀ اصالت وجود، این است که «تعریف حدی شیء منحصر در فصل اخیر آن است» که البته این فصل، نحوۀ وجود خاص آن شیء است و همۀ اجناس و فصول پیشین را به­نحو بساطت ...  بیشتر
دیدگاه صدرالمتألهین دربارۀ تجرد انسان در قوس نزول و آثار آن بر حیات دنیوی
دیدگاه صدرالمتألهین دربارۀ تجرد انسان در قوس نزول و آثار آن بر حیات دنیوی

نجیمه منصوری؛ فروغ‌السادات رحیم‌پور

دوره 20، شماره 1 ، تیر 1401، ، صفحه 169-187

چکیده
  وجود عوالمی قبل از دنیا و حضور انسان و کیفیت حیات وی در آنجا، محل اختلاف فیلسوفان است. در این مقاله با بررسی نظر ملاصدرا که از معتقدان به حضور انسان در چنین عوالمی است، نحوۀ وجود و تجرد نفس انسان در حیات ...  بیشتر
قاعدۀ الواحد از منظر توماس آکوئیناس و ملاصدرا
قاعدۀ الواحد از منظر توماس آکوئیناس و ملاصدرا

محمد ملائی ایولی؛ محسن فهیم؛ مجتبی جعفری اشکاوندی

دوره 18، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 221-241

چکیده
  قاعدۀ الواحد، به عنوان یکی از مهم‌ترین قواعد فلسفی، در جهت تبیین پیدایش کثرات عالم از واحد همواره مورد توجه فلاسفه بوده است. اغلب فلاسفه مفاد آن را پذیرفته و برخی از متکلمان نیز منکر آن بودند. پذیرش قاعدۀ ...  بیشتر
تبیین نسبت بین شعور موجودات مادی و استکمال آنها از نظر ملاصدرا
تبیین نسبت بین شعور موجودات مادی و استکمال آنها از نظر ملاصدرا

مصطفی صادقی؛ محمد باقر عباسی

دوره 18، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 105-125

چکیده
  در این نوشتار، با توجه به دیدگاه‌های فلسفی ملاصدرا، به بررسی مناسبت علم و کمال‌جویی موجودات مادی می‌پردازیم. ملاصدرا با اثبات «شوق هیولی به صورت» و ارائۀ نظریۀ «حرکت جوهری» و همچنین اشاره ...  بیشتر
تأویل روان‌شناسانۀ اندیشۀ ملاصدرا در مسئلۀ خواب و بررسی مبانی فلسفی آن
تأویل روان‌شناسانۀ اندیشۀ ملاصدرا در مسئلۀ خواب و بررسی مبانی فلسفی آن

ریحانه شایسته؛ محمد کاظم علمی سولا؛ سید مرتضی حسینی شاهرودی

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 87-105

چکیده
  مسألة رویا از جمله مسائل مورد توجه انسان‌ها در اعصار مختلف بوده است و روان‌شناسان نیز تا حد زیادی دربارۀ آن به تحقیق و بررسی پرداخته‌اند؛ با این حال بسیاری از مسائل آن مانند ماهیت و حقیقت رویاهای صادقه ...  بیشتر
بررسی تحویل اصالت و اعتباریت به صدق و عدم صدق بر واقع
بررسی تحویل اصالت و اعتباریت به صدق و عدم صدق بر واقع

سید محمد حسن طباطبایی

دوره 17، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 53-67

چکیده
  بر اساس تلقی رایج، در نظریۀ اصالت وجود و اعتباریت ماهیت، دو وصف اصالت و اعتباریت، به ترتیب به صدق بالذات و صدق بالعرض بر واقعیت خارجی تحویل برده می‌شوند و در نتیجه نه تنها تحقق ماهیت در خارج بلکه واقع ...  بیشتر
ترکیب اتحادی ماده و صورت و مسأله اتحاد عاقل و معقول
ترکیب اتحادی ماده و صورت و مسأله اتحاد عاقل و معقول

مصطفی زالی

دوره 16، شماره 1 ، تیر 1397، ، صفحه 57-77

چکیده
  اتحاد عاقل و معقول در موضعی که معقول مغایر ذات عاقل باشد از ابداعات فلسفه صدرایی به شمار می‌رود. در تبیین کیفیت هستی‌شناختی این اتحاد، برخی مقصود از آن را، تحقق عاقل و معقول به وجودی یکتا و از جهتی یکتا ...  بیشتر