فلسفه

هم‌گرایی و واگرایی فلسفة تحلیلی و بنیان‌گذاری آن در پدیدارشناسی هوسرل

غلامعباس جمالی

دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 27-53

چکیده

  فلسفة تحلیلی از زبان آغاز می‌کند و به‌سبب خصلت همگانی و عامّ زبان و‌ یا ویژگی بین‌الاذهانی‌اش، پاسخگوی مسائلی چون سولیپسیزم، فرد دیگر، اگوی محض و تجربی و غیره نیست و نیازی به توضیح و تبیین ...  بیشتر فلسفة تحلیلی از زبان آغاز می‌کند و به‌سبب خصلت همگانی و عامّ زبان و‌ یا ویژگی بین‌الاذهانی‌اش، پاسخگوی مسائلی چون سولیپسیزم، فرد دیگر، اگوی محض و تجربی و غیره نیست و نیازی به توضیح و تبیین آن‌ها ندارد، لکن پدیدارشناسی با چنین پرسش‌هایی روبرو است و باید برای آن‌ها توجیهی مناسب ارائه کند. برای نمونه، پدیدارشناسی هوسرل همیشه به سولیپسیزم متّهم شده است؛ و به‌طور خاص، ویتگنشتاین تلاش می‌کند که سولیپسیزم را نقد کند تا عجز پدیدارشناسی را نشان دهد. همچنین وی سعی می‌کند که زبان و تجربة خصوصی را انکار کند تا بدین وسیله نشان دهد که معنی کلمات ‌یا عبارات را باید در کاربرد آن‌ها جستجو کرد.‌‌ ما در این مقاله می‌کوشیم، ضمن دفع اتّهام سولیپسیزم از پدیدارشناسی، نشان دهیم که انکار تجربة خصوصی محال است و به‌همین دلیل، ‌‌این ادّعا که معنی در کاربرد عبارت و کلمه است، از جامعیت مطلق برخوردار نیست. در مقالة حاضر، وظیفة اساسی ما این است که بنیاد زبان را در پدیدارشناسی جستجو کنیم، بنابراین، نخست از رهگذر نقد نظر دکارت، ‌یعنی از رهگذر نفی و طرد سوبژکتیویتة محض و تهی، قصدیت را به ‌عنوان تضایف سیلان سوبژکتیویتة محض با نظام منظّمِ اعیان‌اش (اعیان به‌عنوان زیست جهانِ محیطی و شهودی) توصیف و تبیین می‌کنیم. سپس، بر اساس این تضایف، زبان را به‌عنوان گشودگی نظام‌ها و میدان‌های اعیان داده‌شده در شهود، ‌یا به دیگر سخن، به‌عنوان گشودگی جهان محیطی، توصیف خواهیم کرد. منظور ‌‌این است که عبارت‌ها، نام‌ها و گزاره‌های زبانی، جنبه‌های مختلف و دقایق عین ‌یا ‌یک نظام عینی را بازنمایی می‌کنند. در حقیقت، ارجاع زبان به اعیان به واسطة داده‌شدن اعیان در شهود است. ارجاع نام‌ها و عبارت‌های زبانی به اعیان، اصالت خود را از داده‌شدن اعیان در شهود می‌گیرد. یاکو هینتیکا[1] میان اعیان قصدی‌ شهودی و جهان‌های ممکن،‌ گونه‌ای توازی دید. بدین‌سان، چنین توازی‌ای می‌تواند میان اعمال قصدی و بازی‌های زبانی ملاحظه شود. ادّعای فلسفة تحلیلی درباب ارجاع معنا به عین، زمانی به چالش می‌افتد که آشکار شود ارجاع دو عبارت که معانی متفاوتی دارند به یک عین، با مبانی این فلسفه قابل توجیه نیست. وانگهی، شرط‌های حقیقی نمی‌تواند تحلیلی بودن چند عبارت را توضیح دهد. [1]. Jaakko Hintikka

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 482.72 K

امکان فلسفه تطبیقی بر اساس رویداد از آنِ خود کننده

مهدی ناظمی قره باغ؛ محمد جواد صافیان

دوره 10، شماره 2 ، دی 1391، ، صفحه 27-48

چکیده

  امکان و نحوه فلسفه تطبیقی یکی از سؤالات مهم زمانه کنونی است. از جمله رهیافت‌هایی که در این حوزه تلاش داشته‌اند، رهیافت پدیدارشناسی است. هانری کربن از مهمترین بینانگذاران فلسفه تطبیقی و نزدیک به پدیدارشناسی ...  بیشتر امکان و نحوه فلسفه تطبیقی یکی از سؤالات مهم زمانه کنونی است. از جمله رهیافت‌هایی که در این حوزه تلاش داشته‌اند، رهیافت پدیدارشناسی است. هانری کربن از مهمترین بینانگذاران فلسفه تطبیقی و نزدیک به پدیدارشناسی است، اما علی‌رغم نکات مثبت متعدد، از جمله تلاش برای نقد تاریخ انگاری، اشکالاتی نیز بر رهیافت او وارد است. در نوشتار حاضر، تلاش بر این است تا با تمرکز بر اثر مهم هیدگر، افادات به فلسفه، راه غنی تری برای امکان فلسفه تطبیقی گشوده شود. این راه مبتنی است بر کشف پرسش راهنمای هر فلسفه بر مبنای پرسش بنیادین فلسفه، آنگاه مقایسه و تطبیق پرسش‌های راهنما با روش غیر سیستمیِ پدیدارشناسی- هرمنوتیک. این تلقی از فلسفه تطبیقی می‌تواند خود مبین وضع کنونی فلسفه و کیفیت تطبیق‌های درست در تاریخ فلسفه باشد.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 428.45 K

افعال ارادی انسان

محمود خاتمی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 27-45

چکیده

  بحث درباره اراده و مبدأ بودن آن در افعال انسان از مباحث بسیار مشکل فلسفه در همه نظام‌های فلسفی بوده و هست. در این نوشته تلاش می‌شود تا ضمن دفاع از نظریه اراده آزاد، وجوه بنیادین مبدأ بودن آن برای افعال ...  بیشتر بحث درباره اراده و مبدأ بودن آن در افعال انسان از مباحث بسیار مشکل فلسفه در همه نظام‌های فلسفی بوده و هست. در این نوشته تلاش می‌شود تا ضمن دفاع از نظریه اراده آزاد، وجوه بنیادین مبدأ بودن آن برای افعال انسان بررسی شود. بدین منظور ابتدا برای تنقیح مقال، بحث کوتاهی درباره افعال ارادی ضروری انجام می‌شود؛ سپس در باب نسبت اراده و افعال آزاد یا اختیاری انسان بحث خواهد شد؛ و سرانجام ملاحظاتی درباره ملازمات افعال اختیاری بیان می‌شود.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 385.52 K

تناهیِ آغازینِ زمانمندی و گشودگیِ دازاین در وجود و زمان هایدگر

احمد رجبی؛ محمد رضا بهشتی

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1395، ، صفحه 27-45

چکیده

     هایدگر در وجود و زمان، مفهوم تناهی را به عنوان یک مفهوم اگزیستانسیالِ ویژه در نظام مفاهیمِ هستی‌شناسیِ بنیادین به طور مستقل طرح نمی‌کند، اما در عین حال، معنای هستی‌شناسانة خاصی را برای آن مفروض ...  بیشتر    هایدگر در وجود و زمان، مفهوم تناهی را به عنوان یک مفهوم اگزیستانسیالِ ویژه در نظام مفاهیمِ هستی‌شناسیِ بنیادین به طور مستقل طرح نمی‌کند، اما در عین حال، معنای هستی‌شناسانة خاصی را برای آن مفروض می‌گیرد. این تلقیِ خاص هستی‌شناسانه از تناهی، به مثابة یک وصف اختصاصی برای نحوة وجود دازاین، بر خلاف آنچه در وهلة نخست به نظر می‌رسد، اولاً و بالذات در نسبت داشتنِ تناهی با مفاهیمی چون یافتگی و افکندگیِ دازاین در میانة موجودات فهمیده نمی‌شود، بلکه اتفاقاً بر اساس تقدمِ پدیدارشناسانة مطلق دازاین بر تمامیِ موجودات و وقوف به این تقدم در دازاین اصیل است که مفهوم هستی‌شناسانة تناهیِ در بحث از تقدمِ آینده در زمانمندیِ اصیلِ دازاین، به مثابة «تناهیِ آغازینِ زمانمندی» در حد اشاره‌ای کوتاه، صراحت می‌یابد. در این نوشتار، مفهوم تناهیِ آغازین، از تلقی متداول و انتیک از تناهی متمایز می‌شود، به نحوی که بتوان از خلال تفسیر نسبت تحلیل اگزیستانسیال مرگ با گشودگیِ دازاین، تناهی را در معنایی هستی‌شناسانه، در نسبت با زمانمندی، در مقام شرط امکانِ گشودگی و مواجهه آشکار ساخت.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 602.05 K

نوس:دانشِ علمی برهان‌ناپذیر و مَلَکه‌ی معرفتی ارسطو

مهدی قوام صفری

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 29-46

چکیده

  ارسطو در فصل پایانی کتاب دوم تحلیلات ثانوی (بعد از این ت. ث.) در باب آرخایِ دانش علمی (اپیستمه) دو پرسش می­پرسد و سپس به هر دو پرسش پاسخ می­دهد. نوس مفهوم محوری هر دو پاسخ اوست. اما از آنجا که سخن او در باب ...  بیشتر ارسطو در فصل پایانی کتاب دوم تحلیلات ثانوی (بعد از این ت. ث.) در باب آرخایِ دانش علمی (اپیستمه) دو پرسش می­پرسد و سپس به هر دو پرسش پاسخ می­دهد. نوس مفهوم محوری هر دو پاسخ اوست. اما از آنجا که سخن او در باب نوس به اندازه­ی کافی روشن نیست درک منظور او مستلزم روشنگری در باب چیستی نوس است. در هر دو پاسخ او، و البته در جاهای دیگر نیز، نوس هکسیس نفس معرفی می­شود اما او در پاسخ دوم به گونه­ای سخن می­گوید که نوس در ردیف مراحل و مراتب معرفت انسان قرار می­گیرد. در این مقاله پس از مطرح کردن پرسش دوم و پاسخ ارسطو به آن در بخش اول، معناهای هکسیس در بخش دوم بررسی شده و برای آن سه معنای محوری معرفی شده است. از آنجا که بعضی از مفسران بنا بر دلایلی که دارند وسوسه شده­اند هکسیس را در سراسر ت. ث. قوه (دونامیس) بفهمند بخش سوم مقاله به بررسی این مسئله اختصاص یافته است که آیا هکسیس قوه است؟ بخش اول مقاله با روشن شدن پاسخ این مسئله پایان می­یابد. بررسی چیستی نوس در بخش دوم مقاله خواهد آمد.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 544.14 K

نقدی بر طریق توماس آکویینی در اصالت وجود

سید حمید طالب¬زاده

دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1390، ، صفحه 37-58

چکیده

   این‌که چگونه وجود و ماهیت بر یکدگر افزوده می‌شوند برای تبیین موجود خارجی اهمیت زیادی دارد، توماس به نظریة‌ قوه و فعل رجوع می‌کند و ماهیت تام را به منزلة‌ قوه‌ و وجود را به منزلة فعلیت ...  بیشتر  این‌که چگونه وجود و ماهیت بر یکدگر افزوده می‌شوند برای تبیین موجود خارجی اهمیت زیادی دارد، توماس به نظریة‌ قوه و فعل رجوع می‌کند و ماهیت تام را به منزلة‌ قوه‌ و وجود را به منزلة فعلیت لحاظ می‌کند و از این رو در معنای قوه و فعل توسعه می‌دهد تا نسبت مفهومی آن‌ها منحصر به حرکت نباشد و شامل هر موجودی که از وجود و ماهیت تشکیل می‌شود نیز، بشود. این مقاله ضمن طرح مبانی توماس، اصالت وجود او را مورد بررسی قرار می‌دهد و این نظر را مطرح می‌کند که توماس برخلاف رأی برخی توماس‌شناسان مشهور، اصالت وجودی نیست بلکه بدون التفات به تفکیک میان اشتراک معنوی و حمل متواطی که حکمای اسلامی به آن تأکید کرده‌اند به نظریه‌ای رسیده است که نقاط ضعف اساسی دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 294.06 K

شیوة دیالکتیکی سقراط در مواجهه با تعریف دینداری و تأثیر آن برتثبیت عقیده پیرس

سعیده کوکب؛ عطیه زندیه

دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 55-74

چکیده

  بازشناسی عقاید و باورهای صحیح از خطا وکافی از ناکافی، یکی از دلمشغولی‌های عمده فلاسفه است. در این مقاله از آرای دو تن از فلاسفه‌ای که در این مورد به بحث پرداخته‌اند سخن به میان خواهد آمد. پیرس، مؤسس پراگماتیسم ...  بیشتر بازشناسی عقاید و باورهای صحیح از خطا وکافی از ناکافی، یکی از دلمشغولی‌های عمده فلاسفه است. در این مقاله از آرای دو تن از فلاسفه‌ای که در این مورد به بحث پرداخته‌اند سخن به میان خواهد آمد. پیرس، مؤسس پراگماتیسم در قرن بیستم، از چهار روش تثبیت عقیده سخن می‌گوید: جزمی، سلطه جو، پیشینی و علمی. وی پس از معرفی و ذکر محاسن و معایب این روش‌ها، در پایان، روش علمی را به عنوان روش برتر برمی‌گزیند. از آنجا که پیرس خود اذعان دارد اندیشه‌اش، به طور کلی، تحت تأثیر افکار سقراط شکل گرفته است بر آن شدیم تا، فارغ از مباحث دیگر، اثرپذیری پیرس را از سقراط در بحث  انواع تعریف در دیالکتیک‌های سقراطی پی‌گیری کرده و نشان دهیم چگونه، به قول پیرس، پراگماتیسم، گویی واقعاً فلسفه سقراط است. در بررسی نظر سقراط، از شیوه دیالکتیکی او برای رسیدن به تعریف کلی بهره برده‌ایم که در رساله دینداری یا  اثوفرون افلاطون به کار گرفته شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 633.36 K

فراتر از تقابل ماده – صورت نگاهی به چگونگی بهره‌گیری شیلر از مفهوم بازی در گذر از این تقابل

محمدرضا ریخته‌گران؛ محمدباقر قمی

دوره 8، شماره 1 ، اسفند 1389، ، صفحه 57-80

چکیده

  شیلر در جستارهای نه چندان کمی که در حوزه‌های زیبایی‌شناسی، اخلاق و فلسفه دارد همواره مساله‌ای واحد را درسطوح مختلف دنبال نموده است. مساله شیلر، گسست یا تقابل حادی است که در سطوح مختلف گریبان‌گیر ...  بیشتر شیلر در جستارهای نه چندان کمی که در حوزه‌های زیبایی‌شناسی، اخلاق و فلسفه دارد همواره مساله‌ای واحد را درسطوح مختلف دنبال نموده است. مساله شیلر، گسست یا تقابل حادی است که در سطوح مختلف گریبان‌گیر فرهنگ، جامعه و سیاست شده است؛ این تقابل حاد چیزی نیست جز همان تقابل متافیزیکی کهن میان ماده و صورت. از طرف دیگر مبنای همه این تقابل‌ها در سطوح مختلف را باید در انسان جستجو کرد. انسان مدرن، برخلاف انسان یونان باستان موجودی گسسته است چراکه همواره به استیلای یک بعد وجودی خود بر دیگر ابعاد وجودی‌اش تن در‌داده است. شیلر از دو رانه یا غریزه در انسان سخن می‌گوید: رانه حس و رانه فرم. رانه حس نماینده بعد حسی و مادی انسان است و رانه فرم نماینده بعد عقلانی و اخلاقی او. شیلر با استفاده از رانه بازی به عنوان رانه سوم تلاش می‌‌‌‌کند مساله گسست میان ماده و صورت و به تبع آن حس و عقل و رانه‌های حس و فرم را از میان بردارد. آنچه به پرسش مقاله پیش رو تبدیل می‌‌‌‌شود این است که شیلر چگونه از مفهوم بازی در حل مساله بزرگ خود که همان مساله گسست است بهره می‌‌‌‌‌گیرد؟شیلر به واسطه مفهوم بازی از دوگانگی و گسست بیان شده فراتر می‌‌‌‌رود. انسان تنها هنگامی می‌تواند یک انسان باشد که این دو رانه را به یک رانه سوم فرابرد. این رانه سوم رانه بازی است و انسان کامل انسان بازیگر. آنچه در اینجا نشان خواهیم داد آن است که رانه بازی نه تعادل و توازن دو رانه بلکه فراتر رفتن از آن‌ها است. انسان توسط این رانه از حس و عقل فراتر می‌رود و به جای حس کردن و یا فکر کردن صرف، بازی می‌کند. آنچه سبب می‌شود که انسان به این رانه فرارود، «زیبایی» است. انسان تنها با زیبایی بازی می‌کند و زیبایی تنها موضوع بازی است. اما زیبایی «آزادی در نمود» است و نمود تنها قلمرو بازی.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 431.77 K

در درس فلسفه چه می آموزیم و از آموزش آن چه بهره ای می بریم

دکتر رضا داوری اردکانی

دوره 2، شماره 2 ، دی 1383

چکیده

  فلسفه را معمولا در عرض علوم قرار می دهند و با موازین و ملاکهای متدولوژی علم در باب آ ن حکم می کنند و حال آْنکه فلسفه بحث در شرایط امکان وجود چیزها چیست (و از جمله علم) است بر اثر این اشتباه است که گاهی بعضی ...  بیشتر فلسفه را معمولا در عرض علوم قرار می دهند و با موازین و ملاکهای متدولوژی علم در باب آ ن حکم می کنند و حال آْنکه فلسفه بحث در شرایط امکان وجود چیزها چیست (و از جمله علم) است بر اثر این اشتباه است که گاهی بعضی از دانشمندان با فلسفه مخالفت می کنند. اگر بتوان اختلاف علم و فلسفه را روشن ساخت بسیار یاز انی اختلافها از میان می رود فلسفه نه فقط با علم مخالف نیست بلکه علوم در طی دو هزار سال و مخصوصا علم چهار صد سال جدید بدون فلسفه نمی توانسته است بوجود آید فلسفه و علم یکی نیستند اما لازم و ملزوم یکدیگرند علم نیاز به به فلسفه دارد و اگر فلسفه نباشد علم نشاط پیدا نمی کند و بی پیشوانه می شود .

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 746.35 K

حکومت و سیاست در تفکر الهی افلاطون

unknown

دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1383

چکیده

  این مقاله به عنوان آخرین بخش در شناسایی فلسفه الهی افلاطون در صدد آنست که نشان دهد فلسفه سیاست در افلاطون بیش از هرنظام فلسفی در عالم و هماهنگ با تفکر معنوی شیعی با الوهیت و معنویت آمیخته است ابتدا معرفی ...  بیشتر این مقاله به عنوان آخرین بخش در شناسایی فلسفه الهی افلاطون در صدد آنست که نشان دهد فلسفه سیاست در افلاطون بیش از هرنظام فلسفی در عالم و هماهنگ با تفکر معنوی شیعی با الوهیت و معنویت آمیخته است ابتدا معرفی بسیار اجمالی از نظام معنوی امامت در تفکر شیعی به عمل آمده و سپس با بیان نصوص متعدد از افلاطون در صدد ایضاح این نکته است که در افلاطون تنها کسانی که با تهذیب نفس و پالایش درون از کلیه آلودگی های طبعی و نفسانی توانسته اند به مشاهده حقایق معنوی عالم و در راس همه آنها مبدا اعلی یا اصل خیر نائل شوند قادر و صالح برای اداره نظام امور اجتماعی خواهند داشت که در راس برنامه های هر نظام اجتماعی از نظر افلاطون فراهم آوردن زمینه های عینی مناسب برای رشد معنوی و تربیت اخلاقی و روحی افراد آن جامعه است و در پایان با اشاره به آرای حکیمان برجسته الهی در عالم اسلامی مانند فارابی ابن سینا و شیخ اشراق به هماهنگی آراء آنها با تفکر معنوی افلاطون در باب سیاست و حکومت اشاره شده است

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 619.91 K

عقل و عشق در نظر محقق ترندی

دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی

دوره 1، شماره 1 ، تیر 1381

چکیده

  اهمیت عقل و عشق و نقش آنها در زندگی و سرنوشت انسان بیش از آن چیزی است که در آغاز قابل تصور باشد و تحقیق و بررسی جامع درباره آن امری ضروری است با وجود آثار فراوانی که درباره دو عنوان عقل و عشق به رشته نگارش ...  بیشتر اهمیت عقل و عشق و نقش آنها در زندگی و سرنوشت انسان بیش از آن چیزی است که در آغاز قابل تصور باشد و تحقیق و بررسی جامع درباره آن امری ضروری است با وجود آثار فراوانی که درباره دو عنوان عقل و عشق به رشته نگارش در آمده و لیکن در خصوص رابطه و تعامل عقل و عشق و کیفیت برخورد آنها با یکدیگر کمتر بررسی بعمل آمده است مقاله حاضر به بررسی این امر در نزد برهان الدین محقق ترمدی (که مولوی نه سال مرید و مصاحب وی بوده است) با توجه به کتاب معارف بهمراه تفسیر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 834.91 K

ابن رشد فیلسوف اسلامی زمینه ساز رنسانس و اموزکار مدرنیزاسیون مغرب اسلامی

unknown

دوره 1، شماره 2 ، دی 1381

چکیده

  نویسندگان تاریخ فلسفه اسلامی غالبا ابن رشد را خاتم فلاسفه اسلامی و فلسفه او را پایان این فلسفه معرفی می نمایند. در کشورهای غیر از ایران پس از ابن رشد فلسفه متروک و بی رونق شده است از طرفی در شرق عالم اسلام ...  بیشتر نویسندگان تاریخ فلسفه اسلامی غالبا ابن رشد را خاتم فلاسفه اسلامی و فلسفه او را پایان این فلسفه معرفی می نمایند. در کشورهای غیر از ایران پس از ابن رشد فلسفه متروک و بی رونق شده است از طرفی در شرق عالم اسلام و ایران هم که تفکر و تحقیق فلسفی ادامه پیدا کرد به فلسفه و فلاسفه مغرب عالم اسلام توجه و اعتنایی نشد و هیچ اثر و نشانی از ابن رشد در آثار فلاسفه ایرانی بچشم نمی خورد از طرف دیگر شرق شناسان و مورخان فلسفه به سهروردی و ملاصدرا بی توجه هستند در مقاله حاضر به بررسی و تحلیل این مطالب پرداخته شده است .

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 272.62 K

قانون گریزی و امکان روانشناسی علمی

محمود خاتمی

دوره 3، شماره 1 ، شهریور 1384

چکیده

  این مقاله به تقریر و شرح و ارزیابی استدلال دانلد دیویدسن بر ضد امکان روان شناسی علمی اختصاص دارد.دیویدسن بنابه اصلی که آن را«قانون گریزی امور ذهنی»نامیده روان شناسی علمی را قانون گریز و لذاغیر ممکن می ...  بیشتر این مقاله به تقریر و شرح و ارزیابی استدلال دانلد دیویدسن بر ضد امکان روان شناسی علمی اختصاص دارد.دیویدسن بنابه اصلی که آن را«قانون گریزی امور ذهنی»نامیده روان شناسی علمی را قانون گریز و لذاغیر ممکن می داند. درتوضیح مقدمات استدلال برخی از نظریات خاص دیویدسن،همچون نظریه او در باب نحوه ارتباط امور ذهنی با امورفیزیکی،نظریه تفسیررادیکال و ...که دراستدلال او نقش اساسی دارند،توضیح داده شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 0 K

نکاتی در باب قضیه دروغگو

رضا داوری

دوره 4، شماره 1 ، شهریور 1385

چکیده

  در مورد قضیه دروغ گو،(کل کلامی کاذب , هرچه می گویم دروغ است)در طی دو هزارو پانصدسال بسیار بحث شده است اما کمتر توجه کرده اند«کل کلامی کاذب»یک قضیه نیست بلکه یک شبه قضیه است که با اصل منطق منافات داردو نمی ...  بیشتر در مورد قضیه دروغ گو،(کل کلامی کاذب , هرچه می گویم دروغ است)در طی دو هزارو پانصدسال بسیار بحث شده است اما کمتر توجه کرده اند«کل کلامی کاذب»یک قضیه نیست بلکه یک شبه قضیه است که با اصل منطق منافات داردو نمی توانددرمنطق جایی پیداکند.این ها احکام و قضایای ممتنعند و پیداست که حکم یا قضیه ممتنع اصلا قضیه نیست که صادق یا کاذب باشد. دروغ دانستن دورغ, صادق بودن دروغ گو و صدق دروغ را اثبات نمی کندو نکته مهم این اینکه این قبیل پارادکس ها در صورتی پیش می آید که زبان را صرف زبان منطق بدانیم.منطق مقام و جایگاه مهمی در زبان دارداما زبان تابع منطق نیست و در منطق منحل نمی شود.منطق صورت و جلوه ای از صورت ها و جلوه های زبان است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 338.39 K

نظری بر منظره ازادی

غلامعلی حداد عادل

دوره 4، شماره 2 ، اسفند 1385

چکیده

  مساله «آزادی»یکی از عمومی ترین و کهن ترین مسایلی است که از دیرباز اندیشه آدمی را به خود مشغول داشته است.آزادی،امری است که نه تنها فیلسوفان و متفکران،بلکه عامه مردم نیز اهمیت آن را به یک معنا درک و تصدیق ...  بیشتر مساله «آزادی»یکی از عمومی ترین و کهن ترین مسایلی است که از دیرباز اندیشه آدمی را به خود مشغول داشته است.آزادی،امری است که نه تنها فیلسوفان و متفکران،بلکه عامه مردم نیز اهمیت آن را به یک معنا درک و تصدیق می کنند،و درمجموع ،باید گفت کمترکسی است که ارتباط این موضوع را با خویش از طریق گوشت و پوست و خون احساس نکند،و بتواند نسبت به آن بی اعتنایی ورزد. در طول تاریخ تفکر،مساله آزادی،همواره به نوعی و به نحوی،مورد توجه متفکران بوده و هیچ فیلسوف نام آور صاحب مکتبی نیست که این مساله ار در فهرست مسایل اصلی فلسفه خویش قرار نداده باشدو در جست وجوی راه حلی برای آن نیامده باشد.خلاف برخی از مسایل و مباحث فلسفی که در برخی از دوره های تاریخی به دلایلی اهمیت می یابدو در دوره ای دیگر اهمیت خود را ازدست می دهد،«آزادی»همواره در صدر دستورکار متفکران و مصلحان و انسان شناسان قرار داشته و نه تنها پرونده آن با گذشت زمان بسته شده بلکه با پیشرفت علوم و توسعه جوامع،به ویژه در قرون اخیر،براهمیت و پیچیدگی ان افزوده شده است. فیلوسفان،متکلمان،دانشمندان،جامعه شناسان،سیاست مداران،حقوق دانان،اقتصاددانان،روان شناسان و علمای علم اخلاق و تعلیم و تربیت هریک به صورتی خود را بامساله آزادی مواجه دیده و از منظر ویژه تخصص خود به منظره وسیع ومتنوع آزادی نظر کرده اند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 279.82 K

بنیاد تاریخ در تفکر هگل

محمد تقی چاوشی

دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1386

چکیده

  در این مجال کوشیده ام تا به بنیاد تاریخ از منظر هگل نزدیک شوم.این نوشتار براین باور است که :تفکر تاریخی هگل بر بنیاد سوبژ کتیویته پا می گیرد.لوگوس به عنوان سوبژ کتیویته مطلق همان دانش منطق و دیالکتیک است ...  بیشتر در این مجال کوشیده ام تا به بنیاد تاریخ از منظر هگل نزدیک شوم.این نوشتار براین باور است که :تفکر تاریخی هگل بر بنیاد سوبژ کتیویته پا می گیرد.لوگوس به عنوان سوبژ کتیویته مطلق همان دانش منطق و دیالکتیک است و دیالکتیک از نظر هگل،به صورت تجربه آگاهی ظاهر می شود.می دانیم که هگل پدیدارشناسی روح را دانش تجربه آگاهی می نامد.بدین سان،پدیدارشناسی روح با برهه های تجربه آگاهی که بنیاد تاریخ است،سروکاردارد.از سوی دیگر تاریخ سلسله انتظاراتی است که مراحل بروز روح را در قالب برهه های نه هنوز ثبت می کند.اما این برهه ها همان طور که متذکر شدیم بر بنیادی به نام تجربه آگاهی آشکار می شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 331.16 K

منطق ترجیح

امیر حسین فراهانی

دوره 5، شماره 2 ، شهریور 1386

چکیده

  مفهوم ترجیح رابطه ای مستقیم و بنیادی با مفاهیم خوب،بدو بهتر دارد.بر این اساس ترجیح چیزی بر چیزی رامی توان درکاربرد وسیله ای ،روشی از انجام دادن چیزی ،جهان ممکن،وضع ذهنی خاص وغیره لحاظ نمود.یک رفتار ترجیحی،در ...  بیشتر مفهوم ترجیح رابطه ای مستقیم و بنیادی با مفاهیم خوب،بدو بهتر دارد.بر این اساس ترجیح چیزی بر چیزی رامی توان درکاربرد وسیله ای ،روشی از انجام دادن چیزی ،جهان ممکن،وضع ذهنی خاص وغیره لحاظ نمود.یک رفتار ترجیحی،در واقع ترجیح متعلق به یک شخص فاعل در یکی از موارد فوق است که آن را ترجیح مرتبه اول می نامیم.ترجیح مرتبه دوم آن است که میان مرجحات مرتبه اول،یک ار ارجح بدانیم و همین طور در ترجیح مرتبه سوم که میان مرجحات مرتبه دوم،یک رفتار ترجیحی را می توان اعمال نمود.عمل رجحان در حیطه مفاهیم ارزشی دو موضعی مانند' بهتر' ، 'بدتر' و' ارزش –برابر است با معنا' می یابد. در مقاله ذیل سعی گردیده است به طور اجمال در خصوص ساختار نحوی منطق رجحان سخن گفته و ضمن بیان زبان و واژگان این منطق ،بعضی از تعاریف واصول موضوعه آن راهم معرفی نمائیم.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 240.04 K

اگاهی و مسئله شکاف تبیینی

یاسر پور اسماعیل

دوره 5، شماره 3 ، آذر 1386

چکیده

  آگاهی یکی از مهم ترین و دشوارترین مسائل فلسفه ذهن معاصر است.هم درباره مفهوم آگاهی و نسبت آن با سایر حالات ذهنی بحث های فراوانی وجود داردو هم درباره تبیین جایگاه آگاهی در طبیعت.مسئله تبیینی آگاهی این است ...  بیشتر آگاهی یکی از مهم ترین و دشوارترین مسائل فلسفه ذهن معاصر است.هم درباره مفهوم آگاهی و نسبت آن با سایر حالات ذهنی بحث های فراوانی وجود داردو هم درباره تبیین جایگاه آگاهی در طبیعت.مسئله تبیینی آگاهی این است که آیا آگاهی یک نوع بنیادین در عرض سایر انواع طبیعی است یا به وسیله اموری که خود ناآگاه اندبه وجود می آید.بیشتر فیلسوفان متمایل اند تاشق دوم را ثابت کنند؛دراینجاست که مسئله دشوار آگاهی که از آن به "شکاف بینی"تعبیر می شود،به وجود می آید.برخی از فیلسوفان مسئله تحقق پذیری چندگانه را به عنوان مسئله تبیینی آگاهی مطرح کرده اند که باید بررسی کرد که آیا بامسئله دشوار آگاهی تفاوت مهمی دارد یا نه.به هر صورت،نظریات بسیاری درباره این مسئله صورت بندی شده اند که در این مقاله برخی از آنها بررسی می شوند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 29.29 K

شهید صدر و مساله استقراء

یحیی کبیر

دوره 5، شماره 4 ، اسفند 1386

چکیده

  استقراء مسله ای است که از زمان ارسطو تاکنون فیلسوفان درباب آن سخن گفته اند .مشکل اساسی در مساله استقراء این است که چگونه می توان با مشاهده چندمصداق به نظریه یا فرضیه کلی دست یافت.فیلسوفان علم نظرات گوناگون ...  بیشتر استقراء مسله ای است که از زمان ارسطو تاکنون فیلسوفان درباب آن سخن گفته اند .مشکل اساسی در مساله استقراء این است که چگونه می توان با مشاهده چندمصداق به نظریه یا فرضیه کلی دست یافت.فیلسوفان علم نظرات گوناگون عقل گرایی ،تجربه گرایی،حساب احتمالات و غیره را مطرح کرده اند.شهید صدر در کتاب الاسس المنطقیه للاستقراء ضمن نقد دیدگاه های فیلسوفان غرب به ارائه نظریه نوینی پرداخته است وی در این نظریه ،دلیل استقرایی را درمرحله توالد موضوعی و توالد ذاتی تفسیر کرده و با تقسیم یقین به منطقی ،ذاتی وموضوع،و با استمداد از علم اجمالی در علم اصول ،یقین در دلیل استقرایی را موجه می سازد.چالش های مبانی منطقی استقراء در مرحله توالد موضوعی و تولد ذاتی و نقدهای این نظریه در پایان مقاله بیان شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 551 K

from suspision to affirmation:paul ricoeur and a geneton:paul ricoeur and a genetic phenomenology of ideologi

Hossein Mesbahian

دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1387

چکیده

    بیشتر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 0 K

Zarathrustrian Mind: Some Comparative Reflections on the Philosophy of Zarathrustra

Heinrich Blücher

دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1388، ، صفحه 33-55

چکیده

  This paper deals with an essential problem which the modern western thinker faced with and tried to find a solution for that in the benefit of modern humanity. This problem is human reason and his free mind. The author tries here to go back to Zarathrustrian concept of mind and bring forth some fresh reflections in a comparative way. This will let him to evaluate ...  بیشتر This paper deals with an essential problem which the modern western thinker faced with and tried to find a solution for that in the benefit of modern humanity. This problem is human reason and his free mind. The author tries here to go back to Zarathrustrian concept of mind and bring forth some fresh reflections in a comparative way. This will let him to evaluate in the main the view that argues for the difference between the Asiatic concept of free mind and the Western concept of free mind. Some reflections and conclusions of the author here should be taken in the light of this evaluation.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 85.13 K

الاهیات سیاسی و امر استثناء (کارل اشمیت و مسأله‌ی حاکمیت)

احمدعلی حیدری؛ رضا کاوندی

دوره 14، شماره 1 ، تیر 1395، ، صفحه 33-49

چکیده

  کارل اشمیت با رسالة دوران‌سازش، «الاهیاتِ سیاسی: چهار گفتار در باب مفهوم حاکمیت»، بانیِ تحولی عمده در نظریه‌ دولت و مفهومِ حاکمیت در عصرِ جدید شد. او در این رساله با طرحِ مفهومِ حاکمیت، معتقد است ...  بیشتر کارل اشمیت با رسالة دوران‌سازش، «الاهیاتِ سیاسی: چهار گفتار در باب مفهوم حاکمیت»، بانیِ تحولی عمده در نظریه‌ دولت و مفهومِ حاکمیت در عصرِ جدید شد. او در این رساله با طرحِ مفهومِ حاکمیت، معتقد است که مشخصة اصلی حاکمیت و حاکم، «تصمیم» و آن چیزی که قوام‌بخش و برپادارندة حاکم است، «امرِ استثناء» است. از این‌رو، الاهیاتِ سیاسیِ اشمیت، دفاعیه‌ای است از اصلِ دولتِ مطلقه و ردیه‌‌ای است بر نظریة دولتِ لیبرال دموکراسی. از نظرِ اشمیت، لیبرالیسم سرآغازِ به حاشیه رفتنِ مفهومِ حاکمیت به ‌‌مثابة موجودیتی تماماً و منحصراً سیاسی است. لیبرالیسم با منتقل کردنِ قدرتِ تصمیم‌گیریِ حاکم در برپایی و اعلامِ وضعِ استثنایی به نهادهایی گفتگو‌محور (هم‌چون پارلمان)، عملاً دولت را بی‌خاصیت و از ریخت انداخته بود. مقاله پیش‌رو با تمرکز بر مفهومِ حاکمیت نزد فیلسوفانی هم‌چون ژان بُدن و کلسن، به تبارشناسی و واکاویِ تفسیری-تاریخیِ این مفهوم در الاهیات سیاسیِ اشمیت پرداخته و سعی کرده است تا از خلال مفهوم حاکمیت، پیوندهایش با مفاهیمی چون تصمیم، استثناء و عرفی‌شدگی مفاهیم نظریة مدرن دولت را نشان دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 585.02 K

خود آیینی و اجتماع اخلاقی در فلسفه اجتماعی کانت

محمد توکل؛ ابوالفضل مرشدی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1393، ، صفحه 35-53

چکیده

  با اینکه کانت نوشته­های قابل توجهی در فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی دارد، آراء وی در این حوزه عموماً در سایه فلسفه نظری وی و نیز فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی هگل واقع شده و بنابراین، کمتر مورد توجه جدی قرار ...  بیشتر با اینکه کانت نوشته­های قابل توجهی در فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی دارد، آراء وی در این حوزه عموماً در سایه فلسفه نظری وی و نیز فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی هگل واقع شده و بنابراین، کمتر مورد توجه جدی قرار گرفته است. اما برای درک اهمیت آراء سیاسی و اجتماعی کانت لازم است آراء او در این زمینه در نسبت با آراء پیشینیان وی خوانده شود. در این مقاله قصد داریم فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی کانت را در امتداد آراء ژان ژاک روسو و به ویژه مفهوم «اراده­ی عام» وی مورد بازخوانی قرار دهیم و نشان دهیم که چگونه کانت در جهت تکمیل و بلوغ فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی روسو گام برداشت. در اینجا بررسی خواهیم کرد که چگونه کانت با تأثیرپذیری از روسو، نسخه­ای بنیادین از «خود آیینی اراده» ارائه داد و قانون‌گذار بیرونی را به «خودقانونگذاری» تبدیل کرد و با رفع ناهمسازی­های فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی روسو، فصل جدیدی را در فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی ­گشود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 360.13 K

Sufism in the Western History : A Primary Outline

Andrew Rawlinson

دوره 7، شماره 2 ، آذر 1388، ، صفحه 37-64

چکیده

  The phenomenon of Western Sufi teachers is unique, not just because of the individuals themselves, though they are certainly fascinating, but because of what they represent: the flowering of the Western genius, which has discovered Eastern traditions, absorbed them and in the process changed them and been changed by them. This paper is a primary outline of the ...  بیشتر The phenomenon of Western Sufi teachers is unique, not just because of the individuals themselves, though they are certainly fascinating, but because of what they represent: the flowering of the Western genius, which has discovered Eastern traditions, absorbed them and in the process changed them and been changed by them. This paper is a primary outline of the main contours of this phenomenon, trying to brief its history and attempt an explanation of what it means.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 114.32 K

زیست‌جهان و پارادوکس سوبژکتیویته

زهرا رمضانلو؛ حسن فتح زاده؛ شمس الملوک مصطفوی

دوره 16، شماره 1 ، تیر 1397، ، صفحه 37-56

چکیده

  چکیده هوسرل با متمایز کردن روش شهودی خود از آن‌چه روش رجعی کانت می‌نامد به دنبال رسیدن به یک معرفت استعلایی اصیل است. به نظر هوسرل مقولات کانتی صرفاً منجر به یک معرفت صوری و فاقد محتوای انضمامی درباره‌ی ...  بیشتر چکیده هوسرل با متمایز کردن روش شهودی خود از آن‌چه روش رجعی کانت می‌نامد به دنبال رسیدن به یک معرفت استعلایی اصیل است. به نظر هوسرل مقولات کانتی صرفاً منجر به یک معرفت صوری و فاقد محتوای انضمامی درباره‌ی قلمرو استعلایی می‌شوند. برای هوسرل تنها راه روشن‌سازی قلمرو استعلایی برای آن‌که توضیح دهد سوژه چگونه بخشی از جهان و همچنین دخیل در تقویم جهان است بازگشت به زیست‌جهان است. این بازگشت او را با پارادوکسی مواجه می‌سازد؛ اگر سوژه‌ی استعلایی حقیقت غایی و بنیادین است، پس جهان و هرچه در آن است معنای خود را از آن می‌گیرد، سوژه‌ای که از سوی دیگر در جهان است. سوبژکتیویته‌ی استعلایی چگونه می‌تواند هم سوژه‌ای برای جهان باشد و هم ابژه‌ای در جهان؟ سعی این نوشتار برآن است که نشان دهد چگونه تحلیل هوسرل از معنا و کارکرد زیست‌جهان، و نحوه‌های آشکار شدن اگو در جریان اپوخه، قلمرو استعلایی را در انضمامیت تام‌اش آشکار می‌کند و به حل این پارادوکس می‌انجامد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 428.42 K