فلسفه

معرفی کتاب

unknown

دوره 5، شماره 2 ، شهریور 1386

چکیده

    بیشتر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 75.54 K

راه حل فیلسوفان اسلامی در رابطه نفس و بدن

علی م.افضلی

دوره 5، شماره 3 ، آذر 1386

چکیده

  فلاسفه غرب درمساله رابطه نفس و بدن راه حل های مختلفی را ارائه کرده اند.فیلسوفان مسلمان نیز به سهم خود کوشیده اند تاراه حلی معقول برای این مساله ارائه دهند.راه حل آنان مبتنی بر طرح موجود واسط میان نفس و ...  بیشتر فلاسفه غرب درمساله رابطه نفس و بدن راه حل های مختلفی را ارائه کرده اند.فیلسوفان مسلمان نیز به سهم خود کوشیده اند تاراه حلی معقول برای این مساله ارائه دهند.راه حل آنان مبتنی بر طرح موجود واسط میان نفس و بدن است.بعضی از فلاسفه اسلامی(مانند ابن سینا و سهروردی)به واسطه ای به نام روح بخاری یا روح حیوانی قائل شده اند و بعضی نیز(مانند ملاصدرا)این واسطه را به تنهایی کافی برای حل مساله ندانسته و واسطه دیگری را هم به نام بدنی مثالی به آن افزوده اند.به نظر فلاسفه مسلمان،این وسایط از آن جهت می توانند معضل تعامل نفس و بدن را حل کنند که از سویی با بدن مادی و از سویی دیگر با روح مجرد سنخیت دارند.روح بخاری جسم لطیفی است که از طریق خون در تمام بدن سریان دارد.جسمیت آن،وی را با بدن و لطافت آن او را با روح هم سنخ می سازد.بدن مثالی هم بعضی از ویژگی های اجسام،مانند رنگ و شکل و مقدار را داردولی فاقد بعضی دیگر از این ویژگی ها،مانند هیولای اولی است.مقاله حاضر به معرفی راه حل فلاسفه مسلمان برای مساله رابطه نفس و بدن و نیز ویژگی های روح بخاری و بدن مثالی و چگونگی نقش این دو در حل مساله مزبور می پردازد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 278.85 K

معرفی کتاب

unknown

دوره 5، شماره 4 ، اسفند 1386

چکیده

    بیشتر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 177.41 K

from suspision to affirmation:paul ricoeur and a geneton:paul ricoeur and a genetic phenomenology of ideologi

unknown

دوره 6، شماره 1 ، اردیبهشت 1387

چکیده

    بیشتر

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 791.21 K

پدیدارشناسی، نقد شکاکیت و ضرورت هستی شناسی وحدت‌گرا

مصطفی زالی؛ سید حمید طالب زاده

دوره 14، شماره 1 ، تیر 1395، ، صفحه 51-71

چکیده

  هگل ناشناختنی ماندن شیء فی‌نفسه را در فلسفه کانت معادل با شکاکیت دانسته و علت آن را در روش نقادی جستجو می‌کند. چرا که از نظر او سنجش امکان معرفت پیش از مواجهه با متعلقات معرفت به معنای از پیش مفروض گرفتن ...  بیشتر هگل ناشناختنی ماندن شیء فی‌نفسه را در فلسفه کانت معادل با شکاکیت دانسته و علت آن را در روش نقادی جستجو می‌کند. چرا که از نظر او سنجش امکان معرفت پیش از مواجهه با متعلقات معرفت به معنای از پیش مفروض گرفتن سوبژکتیویسم است. در این مقاله نخست نشان داده می‌شود که هگل چگونه با نگارش پدیدارشناسی اولاً اصل پروژه نقادی را به رسمیت شناخته و ثانیاً بدیلی در برابر روش نقادی کانتی ارائه می‌دهد که گرفتار معضل از پیش مفروض گرفتن سوبژکتیویسم و در نتیجه شکاکیت نباشد. سپس با نظر به تفاسیر مختلفی از پدیدارشناسی که آن را به عنوان برهانی علیه شکاکیت قلمداد کرده‌اند، ثابت می‌شود که نتیجه پدیدارشناسی نه اثبات کفایت مفاهیم ذهنی برای اطلاق بر شیء فی‌نفسه که ضرورت وجود ایده مطلق برای امکان معرفت است؛ چرا که از یقین بی‌واسطه آگاهی نمی‌توان حقیقت جهان خارج را استنتاج کرد و وحدت هستی و معرفت تنها ذیل ایده مطلق میسر می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 385.22 K

نیچه و نقد روانشناسی اخلاقی کانتی

حمیدرضا محبوبی آرانی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 53-70

چکیده

  روانشناسی اخلاقی یکی از مباحث مهم در فلسفه‌ اخلاق است که امروزه فیلسوفان اخلاق توجه خاصی بدان می‌کنند. تعدادی از شارحان اخیر فلسفه‌ نیچه می‌کوشند تا با تقریر موضع نیچه در روانشناسی اخلاقی، در ...  بیشتر روانشناسی اخلاقی یکی از مباحث مهم در فلسفه‌ اخلاق است که امروزه فیلسوفان اخلاق توجه خاصی بدان می‌کنند. تعدادی از شارحان اخیر فلسفه‌ نیچه می‌کوشند تا با تقریر موضع نیچه در روانشناسی اخلاقی، در مقام موضعی نو و قابل‌توجه، آن را در برابر موضع روانشناسی اخلاقی کانتی و این ادعای او قرار دهند که تبیین‌های سوم‌شخصیِ روانشناسی اخلاقی هیچ نسبت و ربطی با اخلاقی که بنا به ادعا از موضعی اول شخصی رفتارها و اعمال ما را هدایت می‌کند ندارد. یکی از مؤلفه‌های اصلی روانشناسی اخلاقی کانت مفهوم اراده و تأمل برای عمل است. در این مقاله نشان داده می‌شود چگونه، به نظر تعدادی از مفسران اخیر، نیچه با تبیین این مفاهیم بر اساس نظامی از امیال و بدون هیچ گونه توسل به فاعل یا اراده‌ای مستقل و مجزا آنها را از روانشناسی اخلاقی خود طرد می‌کند. نتیجه‌ روانشناسی اخلاقی نیچه - اگر تحلیل او درست باشد- این است که تبیین‌های سوم شخصی روانشناسی اخلاق نشان می‌دهند که موضع کانتی قابل دفاع نیست.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 612.88 K

بررسی تحویل اصالت و اعتباریت به صدق و عدم صدق بر واقع

سید محمد حسن طباطبایی

دوره 17، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 53-67

چکیده

  بر اساس تلقی رایج، در نظریۀ اصالت وجود و اعتباریت ماهیت، دو وصف اصالت و اعتباریت، به ترتیب به صدق بالذات و صدق بالعرض بر واقعیت خارجی تحویل برده می‌شوند و در نتیجه نه تنها تحقق ماهیت در خارج بلکه واقع ...  بیشتر بر اساس تلقی رایج، در نظریۀ اصالت وجود و اعتباریت ماهیت، دو وصف اصالت و اعتباریت، به ترتیب به صدق بالذات و صدق بالعرض بر واقعیت خارجی تحویل برده می‌شوند و در نتیجه نه تنها تحقق ماهیت در خارج بلکه واقع نمایی مفاهیم ماهوی نیز انکار می‌گردد. این تفسیر از اصالت وجود هیچ شاهدی از کلمات صاحب نظریه نداشته بلکه آشکارا با کلمات وی در تعارض بوده و بنابراین قابل استناد به صدرالمألهین نمی‌باشد. منشاء این برداشت نادرست را می‌توان در نحوۀ طرح بحث و برخی ادله توسط صدرا و نیز پیشفرض ملازمه میان صدق و تحقق خارجی نزد قائلان به این تفسیر جستجو کرد. این دیدگاه گذشته از تعارض جدی با شهود متعارف و فقدان دلیل کافی، به موجب فقدان انسجام درونی و برخی لوازم غیر قابل قبول، حتی با قطع نظر از حیث تفسیری و به مثابه یک نظریۀ مستقل فلسفی نیز قابل قبول نمی‌باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 701.88 K

تقدم فرآیندهای شناختی بر زبان، در فلسفه زبان ملاصدرا

نرگس زرگر

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1393، ، صفحه 55-71

چکیده

  در قلمرو بحث «زبان و شناخت» ملاصدرا در خصوص چگونگی کسب علم و حصول شناخت، قائل به یک فرآیند و جریان است، که نفس انسانی در این فرآیند فاعلِ فعال و خلاق است. زبان یا کلام، اظهار و اعلانِ باطن متکلم است. ...  بیشتر در قلمرو بحث «زبان و شناخت» ملاصدرا در خصوص چگونگی کسب علم و حصول شناخت، قائل به یک فرآیند و جریان است، که نفس انسانی در این فرآیند فاعلِ فعال و خلاق است. زبان یا کلام، اظهار و اعلانِ باطن متکلم است. قیام کلام به متکلم قیام صدوری است و نه قیام حلولی. فرآیند معرفتی زبان، در یک قوس نزولی، توسط نفس ناطقه انجام می‌شود. در جهت گسترش نظریه زبانی ملاصدرا، از تحلیل تقریر او نسبت به فرآیند زبان غیر دینی انسان به دست می‌آید: اگر چه او قائل است به این که شناخت پیش از زبان اتفاق می‌افتد، اما معنای آن چنین نیست که این شناخت چارچوب و ساختاری معین و ثابت باشد که به متکلم از پیش تزریق و القاء شود، یا این که زبان فرآیندی درونی با قطع نظر از جهان خارج و اجتماع بشری باشد. افزون بر این، تفسیر صدرالمتألهین از ادراک عقلی به گونه ای نیست که عقل به عنوان پدیده ای متعالی حاکم بر زبان تلقی شود، و این که انسان را منفعل تصور نماید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 258.57 K

Love (Mohabba) in Sufism

John Napora

دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1388، ، صفحه 57-63

چکیده

  In the following, I describe the Sufi Path (tariqa) as a dialectical process which transforms the person through love. I examine the belief system of Islamic mystics as a journey involving both creativity and passion. I do so by using a fresh approach, a perspective that has heretofore yet to be applied to the spiritual alchemy of the Sufis.  بیشتر In the following, I describe the Sufi Path (tariqa) as a dialectical process which transforms the person through love. I examine the belief system of Islamic mystics as a journey involving both creativity and passion. I do so by using a fresh approach, a perspective that has heretofore yet to be applied to the spiritual alchemy of the Sufis.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 29.1 K

بررسی و نقد انتقادات فخررازی به حدوث روحانی نفس ناطقه از دیدگاه ابن سینا

محمود صیدی؛ سید محمد موسوی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1394، ، صفحه 57-73

چکیده

  حادث یا قدیم بودن نفس ناطقه انسانی از مسائل چالش برانگیز و قدیمی فلسفه است. ابن سینا در مقابل افلاطون که نفس را قدیم می دانست، با اقامه براهینی در صدد اثبات حدوث نفس بر می آید. در مقابل، فخررازی با طرح انتقاداتی ...  بیشتر حادث یا قدیم بودن نفس ناطقه انسانی از مسائل چالش برانگیز و قدیمی فلسفه است. ابن سینا در مقابل افلاطون که نفس را قدیم می دانست، با اقامه براهینی در صدد اثبات حدوث نفس بر می آید. در مقابل، فخررازی با طرح انتقاداتی به براهین ابن سینا، نظریه او به چالش می کشاند. در پژوهش حاضر اثبات می گردد که اشکالات فخر رازی ناشی سوء برداشت او از مبانی ابن سینا در اثبات ماده اولی از طریق برهان فصل و وصل، وحدت نوعی نفوس انسانی و تمایز افراد آن با اعراض مفارق، علّت معّد بودن استعداد بدنی جهت افاضه نفس ناطقه از سوی عقل فعّال، براهین ابن سینا در محال بودن تناسخ و قاعده "لا معطل فی الوجود" می باشد. هر چند مبانی ابن سینا در برخی زمینه ها مانند تعلق نفوس جزئی و خیالی به ابدان افلاک بعد از قطع تعلق بدنی، توانائی پاسخ گوئی به اشکالات رازی را ندارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 368.3 K

ترکیب اتحادی ماده و صورت و مسأله اتحاد عاقل و معقول

مصطفی زالی

دوره 16، شماره 1 ، تیر 1397، ، صفحه 57-77

چکیده

  اتحاد عاقل و معقول در موضعی که معقول مغایر ذات عاقل باشد از ابداعات فلسفه صدرایی به شمار می‌رود. در تبیین کیفیت هستی‌شناختی این اتحاد، برخی مقصود از آن را، تحقق عاقل و معقول به وجودی یکتا و از جهتی یکتا ...  بیشتر اتحاد عاقل و معقول در موضعی که معقول مغایر ذات عاقل باشد از ابداعات فلسفه صدرایی به شمار می‌رود. در تبیین کیفیت هستی‌شناختی این اتحاد، برخی مقصود از آن را، تحقق عاقل و معقول به وجودی یکتا و از جهتی یکتا و برخی دیگر، تحقق معقول برای عاقل به نحوی می‌دانند که معقول از شئون وجودی عاقل باشد. یکی از براهین بر اثبات این مطلوب، برهان ماده و صورت است. در این برهان با فرض هم‌سنخی پذیرش صورت توسط ماده و معقول توسط عقل و اتحادی دانستن ترکیب ماده و صورت، اتحاد عاقل و معقول اثبات می‌شود. ولی برخی این برهان را ناتمام دانسته، سنخ اتحاد عاقل و معقول را شدیدتر از اتحاد ماده و صورت می‌دانند. این مقاله با تدقیق محل نزاع، نشان می‌دهد که این اختلاف به دلیل دو دریافت متفاوت از ترکیب اتحادی ماده و صورت است؛ از این رو اولاً برهان ماده و صورت در برابر خدشه‌های وارد بر آن قابل دفاع بوده و ثانیاً با توجه به دو دریافت از حقیقت ترکیب اتحادی ماده و صورت و حقیقت وحدت عاقل و معقول، این برهان به دو نحو تقریر می‌شود که هر تقریر، به اثبات یکی از دریافت‌ها از حقیقت اتحاد عاقل و معقول می‌انجامد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1009.37 K

اوصاف اخلاقی مستقل و وابسته؛ تعریف و تقسیمی نوین در اخلاق

مسعود صادقی؛ عسکر دیرباز

دوره 13، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 59-78

چکیده

  تاکنون اوصاف اخلاقی مطابق با معیارهای گوناگون به مطلق و نسبی، فردی و اجتماعی، خادم و مخدوم، زمانمند و ابدی و... تقسیم‌شده‌اند. حداقل فایده این تقسیمات و تفکیکات، کمک به ارتقای اخلاق پژوهی و نیز فاعلان ...  بیشتر تاکنون اوصاف اخلاقی مطابق با معیارهای گوناگون به مطلق و نسبی، فردی و اجتماعی، خادم و مخدوم، زمانمند و ابدی و... تقسیم‌شده‌اند. حداقل فایده این تقسیمات و تفکیکات، کمک به ارتقای اخلاق پژوهی و نیز فاعلان اخلاقی در فهم بهتر و روشمندتر از ارزش‌ها و ضد ارزش‌های اخلاقی است. در این نوشتار تلاش شده مبتنی بر رابطه زمینه‌ساز و لازم و ملزومی که ممکن است میان برخی از فضائل و رذایل وجود داشته باشد، اوصاف اخلاقی به دودسته کلی "مستقل و وابسته" و به‌تبع آن دسته‌ای دیگر تحت عنوان مستقل ـ وابسته یا دوگانه تقسیم‌شده و ازاین‌جهت یک تعریف و طبقه‌‌بندی نوین در اخلاق‌شناسی (و مشخصاً فرا اخلاق) عرضه و تبیین گردد. دو آزمون بهشت تخیلی و جهنم تخیلی دو محک برای تفکیک آسان‌تر اوصاف مستقل از وابسته است که با استمداد از تخیل اخلاقی این مهم را ممکن می‌سازد. در ادامه ضمن تشریح مصداقی و نیز محک این تقسیم‌بندی، بخشی از فواید و توابع نظری و عملی این تعریف و تقسیم‌بندی تازه مورداشاره قرارگرفته‌اند.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 339.66 K

پژوهشی در رابطه کلام و کتاب خداوند در حکمت صدرائی

محسن پیر هادی؛ محمد رضا کریمی والا

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1393، ، صفحه 61-79

چکیده

  ملاصدرا با این تلقی که کلام: انشاء چیزی است که بر ضمیر و نهان متکلم دلالت می‌کند، اظهار می‌دارد که کلام الهی شامل موجودات و افعال خداوند می‌شود؛ پس اطلاق کلمه و کلام برجهان آفرینش صحیح است و خداوند هم ...  بیشتر ملاصدرا با این تلقی که کلام: انشاء چیزی است که بر ضمیر و نهان متکلم دلالت می‌کند، اظهار می‌دارد که کلام الهی شامل موجودات و افعال خداوند می‌شود؛ پس اطلاق کلمه و کلام برجهان آفرینش صحیح است و خداوند هم به این اعتبار متکلم است. صدرالمتالهین، مراتب سه‌گانه کلام الهی را تبیین و بر این نظر است که کلام اعلی، عالم امر؛ کلام اوسط، عالم نفس و کلام نازل، عالم تشریع است. از نظرگاه صدرایی، اما می‌توان هر کلامی را به نحوی کتاب و هر کتابی را کلام شمرد، پس کتابت الهی نیز بر مراتب سه‌گانه است، و خداوند در سه مرحله همان‌طور که متکلم است کاتب هم است. نکته دیگر در تفاوت کلام و کتاب است، که نه در رتبه؛ بلکه دو چهره از یک واقعیت‌اند، کلام مربوط به چهره وجوب و مبدأ فاعلی و کتاب مربوط به چهرة امکان و مبدأ قابلی است و تناسب هر دو در این است که هر دو جنبه آیت و نشانه داشته، مبدأ و غایت کلام و کتاب هر دوعالم عقل است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 294.11 K

نقدهایی بر نظریه‌های معنا در فلسفۀ تحلیلی ادبیات

مهدی شمس؛ محمد مشکات

دوره 15، شماره 2 ، دی 1396، ، صفحه 61-83

چکیده

  قصدگرایی و ضد-قصدگرایی دو نظریۀ اصلی در فلسفۀ تفسیر ادبی هستند که هر یک موضع­گیری مشخصی دربارۀ نسبت قصد مؤلف با معنای اثر دارند. داشتن نظریه­ای دربارۀ چگونگی شکل­گیری معنا از لوازم هر یک از این دو ...  بیشتر قصدگرایی و ضد-قصدگرایی دو نظریۀ اصلی در فلسفۀ تفسیر ادبی هستند که هر یک موضع­گیری مشخصی دربارۀ نسبت قصد مؤلف با معنای اثر دارند. داشتن نظریه­ای دربارۀ چگونگی شکل­گیری معنا از لوازم هر یک از این دو موضع فلسفی است. آنها باید به این پرسش پاسخ دهند که معنای یک قطعۀ ادبی چگونه قوام می یابد؟ برای یافتن پاسخ درست، تمرکز بر فلسفۀ زبان و نظریات معنا مفید خواهد بود. بعضی از رقبای قصدگرایان، از جمله ضد-قصدگرایان، اغلب مجبور شده­اند تا تفسیر ادبی را از تفسیرهای معمول در زندگی روزمره جدا کنند، اما نتوانسته­اند چرایی این جدایی را توجیه کنند. در نقطۀ مقابل، پاسخ قصدگرایان نیز، که مبتنی بر نظریۀ معنای گرایس بوده، قانع کننده نیست؛ نظریۀ معنای ایشان فقط قسمتی از معناهای موجود در متن را پوشش می­دهد. در این مقاله پاسخ دو تن از قصدگرایان میانه رو معاصر، رابرت استکر و پیسلی لوینگستون به این پرسش نقد میشود. در انتها، نگارنده نظریۀ ربط را به عنوان نظریه­ای جایگزین برای توضیح معنای آثار ادبی پیش می­نهند و نتایج این جایگزینی را تبیین می­کند. نگارنده نتیجه می­گیرد که نظریۀ ربط امتیازاتی بر نظریۀ گرایسی معنا دارد که استفاده از آن را در بحث از تفسیر ادبی موجه می­سازد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 464.3 K

انرگیا و انتلخیا: نقدی بر ارسطو از منظر رویکرد منادولوژیک

سید محمد علی شامخی؛ سید محمدرضا حسینی بهشتی

دوره 16، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 63-85

چکیده

  مقاله‌ی حاضر کوششی است برای ارزیابی و نقادی نظریه‌ی حرکت ارسطویی از منظر رویکرد منادولوژیک - رویکردی که می‌کوشد همه چیز را بدون دخالت معجزه‌آسای غیر، و صرفا با اتکا به درون‌زایی جوهر توضیح دهد. این ...  بیشتر مقاله‌ی حاضر کوششی است برای ارزیابی و نقادی نظریه‌ی حرکت ارسطویی از منظر رویکرد منادولوژیک - رویکردی که می‌کوشد همه چیز را بدون دخالت معجزه‌آسای غیر، و صرفا با اتکا به درون‌زایی جوهر توضیح دهد. این رویکرد میراثی لایب‌نیتسی است و در این نوشته نیز چیستی آن با رجوع به منادولوژی لایب‌نیتس توضیح داده خواهد شد. اتخاذ رویکرد منادولوژیک در فهم نقادانه‌ی ارسطو موجب پدید آمدن تعبیری متفاوت با تعبیر رایج از فلسفه‌ی او خواهد شد که این تعبیر را تعبیر طبیعت‌شناسانه نام نهاده‌ایم. در این پژوهش به مفاهیم انتلخیا، دونامیس/فوسیس و انرگیا پرداخته شده است. بخش اصلی این نوشتار با تکیه بر تعبیر طبیعت‌شناسانه به سراغ تمایز موجودات طبیعی و مصنوعی و جدایی متحرک و محرک می‌رود تا نشان دهد نظرات ارسطو در این حوزه‌ها نه با رویکرد طبیعت‌شناسانه سازگارند و نه خود قدرت مقاومت در برابر انتقادات و پرسش‌ها را دارند. این مقاله تلاشی است بران آشکار کردن این نکته که ارسطویی ماندن مستلزم گذر از ارسطو است. مقاله‌ی حاضر رویکردی تاریخی و تبارشناسانه ندارد و صرفا تحلیلی است فلسفی درباره‌ی مفهوم خودمتحرک بودن، در موجودات غیرمجرد، از طریق خوانش ارسطو به اتکای منادولوژی.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 973.16 K

Isma’ili Thesis on the Ecclesiastical Hierarchy

Simonetta Calderini

دوره 7، شماره 2 ، آذر 1388، ، صفحه 65-76

چکیده

  Though it is widely assumed that Sunni Islam does not have an equivalent to the Christian ecclesiastical hierarchy, Shii groups such as the Medieval Ismailis did have an organised teaching, spiritual, and temporal hierarchy. Evidence gathered from primary sources shows that this Ismaili 'ecclesiastical' hierarchy is strictly intertwined with the Ismaili interpretation ...  بیشتر Though it is widely assumed that Sunni Islam does not have an equivalent to the Christian ecclesiastical hierarchy, Shii groups such as the Medieval Ismailis did have an organised teaching, spiritual, and temporal hierarchy. Evidence gathered from primary sources shows that this Ismaili 'ecclesiastical' hierarchy is strictly intertwined with the Ismaili interpretation of Neoplatonic cosmology as well as with the political authority of prominent medieval Ismaili dynasties. It is widely accepted by scholars in Islamic studies that there is no ecclesiastical hierarchy in Islam or, in other words, that there is not one hierarchical body which can legislate in matters of religion and the authority of which is undisputed among Muslims. There are experts in religious matters, the 'ulama`, with their theological and legal specializations. However, these are only individuals, and no matter how highly esteemed they are, they do not represent a full body. Even when Muslim scholars have presented elaborations of Islamic creeds, it is understood that they are no more than individual formulations of belief, not official ones. This assumption perpetuates a myth: the myth of one, static, uniform and united Islam. This is the Islam that many Sunnis would like to believe exists, and the Islam that several Western scholars find more convenient to study. Recent introductory books on Islam have just started to include chapters which reflect a more accurate story: there is not one Islam, there are several Islams, or to put it more moderately, there are several interpretations of Islam. There is the mystical way, with its hierarchy of spiritual masters and angels, there is popular Islam with its hierarchy of saints, and there is Shii Islam. Even though Shiism represents only 10% of the total Muslim population, it is nevertheless very active, articulated and in itself composite. This paper examines the authority of the "ecclesiastical" hierarchy, that is the teaching, spiritual and temporal hierarchy, in Medieval Ismailism. My aim is to establish a relationship between this hierarchy and the cosmological doctrines of Medieval Ismailism. Even though Ismailism is not the only Shi'i group in Islam to exibit both an ecclesiastical hierarchy and a related cosmological structure (medieval Druze and Nusayri groups are two further examples), it has been chosen here because of the high degree of sophistication and the clarity in which these doctrines have been expressed.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 66.81 K

هیدگر و پژوهش ششم از پژوهش‌های منطقی هوسرل

بهمن پازوکی

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 65-82

چکیده

  هیدگر همواره تاکید بر آن داشته است که پژوهش‌های منطقی هوسرل سهم عمده‌ای در فراهم آوردن زمینه برای طرح مسائل اساسی در وجود و زمان داشته‌است. این مقاله، با توجه به پرسش اساسی در وجود و زمان که پرسش از وجود ...  بیشتر هیدگر همواره تاکید بر آن داشته است که پژوهش‌های منطقی هوسرل سهم عمده‌ای در فراهم آوردن زمینه برای طرح مسائل اساسی در وجود و زمان داشته‌است. این مقاله، با توجه به پرسش اساسی در وجود و زمان که پرسش از وجود است، گزارشی است از چگونگی مدد‌رسانی پژوهش‌های منطقی به شرح و بسط این پرسش اساسی. در این میان پژوهش ششم برای هیدگر بیشتر از سایر پژوهش‌ها اهمیت دارد، به‌طوری‌که هوسرل، که این پژوهش را در چاپ دوم کتاب در سال ١٩١٣ از کتاب حذف کرده بود، به درخواست مصرانة هیدگر، مجدداً آن را در چاپ سال ١٩٢٢ به کتاب اضافه می‌کند، چرا که به نظر هیدگر، درست در همین فصل است که هوسرل امکان طرح پرسش از وجود را به‌وجود آورده‌است. موضوع این پژوهش "شهود مقولی" است. چه نسبتی میان شهود مقولی هوسرل و پرسشِ وجود هیدگر برقرار ‌است؟در شهود مقولی با "مازادی" از انفعالات حسی سر و کار داریم که در مرحلة انتقال ادراک حسی به گزاره‌ای محمولی بدان افزوده می‌شود. در همین "مازاد" است که امکان طرح پرسش از وجود مهیا می‌گردد.

---

• شناسنامه علمی شماره
• اصل مقاله 729.94 K

تطبیق زیبایی‌شناسی در فلسفه افلاطون و دکارت

سیمین اسفندیاری

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 67-83

چکیده

  تصور مطلق‌انگارانه دکارت نسبت به شناخت عقلی موجب فاصله گرفتن انسان با عالم طبیعت، ادراک حسی و سرانجام پدید آمدن شکاف میان عقل و حس شد. سئوال این است آیا می‌توان در مذهب اصالت عقل دکارت جایی برای زیبایی‌شناسی ...  بیشتر تصور مطلق‌انگارانه دکارت نسبت به شناخت عقلی موجب فاصله گرفتن انسان با عالم طبیعت، ادراک حسی و سرانجام پدید آمدن شکاف میان عقل و حس شد. سئوال این است آیا می‌توان در مذهب اصالت عقل دکارت جایی برای زیبایی‌شناسی یافت؟ بدین منظور با توجه به جایگاه ادراک حسی در نظام فلسفی دکارت ابتداء به جایگاه زیبایی‌شناسی در مذهب اصالت عقل او می‌پردازیم و اینکه آیا بر چنین مبنایی می‌توان معرفتی قابل اعتماد از زیبایی داشت؟ سپس بعد از تبیین زیبایی‌شناسی نزد افلاطون و زیبایی‌شناسی در عرصه «سوبژکتیویسم» دکارت‌، مقاله حاضر با رویکردی تطبیقی به این هدف رهنمون است که در حقیقت دکارت با تفسیری متفاوت از هستی، حقیقت و معرفت زمینه دگرگونی فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی کلاسیک را که متأثر از افلاطون بود، فراهم کرد. لذا می‌توان او را بنیان‌گذار فلسفه هنر و زیبایی‌شناسی جدید دانست.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 313.13 K

نظام استنتاجی منطق رواقی

امین شاه‌وردی

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1395، ، صفحه 67-84

چکیده

  رواقیان معتقد بودند استدلال‌های معتبر از طریق "تما"ها به "اثبات‌نشده"‌ها فروکاسته می‌شوند؛ چنین درکی از نظام منطق رواقی که در گزارش‌های نویسندگان دوره باستان به آن اشاره شده است، منطق رواقی را به مثابه ...  بیشتر رواقیان معتقد بودند استدلال‌های معتبر از طریق "تما"ها به "اثبات‌نشده"‌ها فروکاسته می‌شوند؛ چنین درکی از نظام منطق رواقی که در گزارش‌های نویسندگان دوره باستان به آن اشاره شده است، منطق رواقی را به مثابه نظامی اصل موضوعی با قواعد اشتقاقی منظور می‌کند؛ با این همه، امپریکوس در بخشی از کتاب "برضد منطق‌دانان" در ضمن توضیح دو مثال، اثبات‌نشده‌ها را به مثابه قواعد استنتاجی در تجزیه و تحلیل استدلال‌ها به کار می‌گیرد و بوخنسکی و میتس نیز بدون توجه به چنین تعارضی، این دو مثال را همانند امپریکوس مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهند؛ این مقاله با طرح چنین تعارضی، دو راه حل را برای برطرف کردن این تعارض پیشنهاد می‌کند، در راه حل نخست منطق رواقی دارای دو سطح متفاوت در نظر گرفته شده و بدین ترتیب، هم قواعد جمله‌ای و هم قواعد اشتقاقی می‌توانند هم زمان در آن به کار گرفته ‌شوند؛ در راه حل دوم، بر اساس تحول منطق رواقی در طول زمان، هر یک از دو تفسیر بالا به یک دوره‌ی تاریخی منتسب شده و بدین ترتیب، تعارض مورد مناقشه توضیح داده می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 633.64 K

آزادی چون بنیاد علت و دلیل در «متافیزیک دازین» هیدگر

بهمن پازوکی

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 67-85

چکیده

  این مقاله تفصیل این قول هیدگر است که «آزادی بنیاد علت و دلیل است». مفهوم آزادی مفهومی کلیدی در دوره‌ای از اندیشة هیدگر است که او خود آنرا «متافیزیک دازین» خوانده است. آزادی به نزد وی در وهلة ...  بیشتر این مقاله تفصیل این قول هیدگر است که «آزادی بنیاد علت و دلیل است». مفهوم آزادی مفهومی کلیدی در دوره‌ای از اندیشة هیدگر است که او خود آنرا «متافیزیک دازین» خوانده است. آزادی به نزد وی در وهلة نخست نه مسأله‌ای سیاسی و نه صورتی از علیت است، بلکه اصلی وجود‌شناختی است، پاسخی است به این پرسش که گشودگی عالم بر دازین از چه راهی ممکن می‌شود و چرا چیز‌ها برای انسان پرسش برانگیز می‌شوند و جستجوی او برای یافتن علت و دلیل بر چه بنیادی استوار است. آزادی «بنیاد» فکر کردن با دلیل و استدلال و شکل دادن به ساختار تجربه به مدد دلایل و علل است. هیدگر برای دست یافتن به این بنیاد با فهم پیشینی دازین از وجود شروع می‌کند که شرطِ امکان برقراری نسبت با دیگر موجودات است. اما خودِ امکان فهم ماتقدم وجود موکول به تعالی (برگذشتن) از همة موجودات است. در تعالی جستن، دازین از موجودات برمی‌گذرد و به سمت تمامیت آنها که عالم باشد، می‌رود. خصوصیت اساسی عالم از بهرِ (Umwillen) است. میان از بهرِ که خصوصیت اولیة عالم است و در عالم بودن و آزادی دازین بهم‌بستگی درونی وجود دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 277.73 K

امر کلاسیک و سنّت تاریخی در هرمنوتیک گادامر

فاطمه رجبی؛ محمد علی رجبی؛ شهرام پازوکی

دوره 18، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 67-87

چکیده

  در این مقاله بر بحث استطرادی گادامر دربارة چیستیِ وصف «کلاسیک» برای آثار هنری و ادبی تمرکز می‌شود و با شرح آن، به عنوان نمونه‌ای که نحوة حضور و وجود امر تاریخی را در میانة زمانی‌بودن و داعیة حقیقت ...  بیشتر در این مقاله بر بحث استطرادی گادامر دربارة چیستیِ وصف «کلاسیک» برای آثار هنری و ادبی تمرکز می‌شود و با شرح آن، به عنوان نمونه‌ای که نحوة حضور و وجود امر تاریخی را در میانة زمانی‌بودن و داعیة حقیقت فرازمانیِ آن، به نحو بارزی نشان می‌دهد، کوشش می‌شود تا معنا و چگونگیِ تحققِ آنچه گادامر با استناد به هایدگر، وجود «تاریخ‌مند» یا نحوة وجودِ «تاریخ‌مندی» می‌نامد، به‌روشنی و وضوح درآوریم. گادامر برای آثار کلاسیک، هم‌زمان دو وجه «تاریخی» و «فراتاریخی» قائل است؛ بدین معنی که این آثار با وجود تحقق در گذشته، حضور و استمرارِ فرازمانی در تمامی اعصار دارند. از این حیث، گادامر تداوم امر کلاسیک را بیش از همه، مثالی آشکار از پیوستگی سنت می‌داند که همواره از گذشته با زمان حال پیوند دارد. در خلال این بحث روشن خواهد شد که فهم گادامر از تاریخ‌مندیِ حقیقت، همچنین فهم او از نحوة داعیه‌داریِ حقیقت برای اثر هنری، و نیز نحوة نسبت دادنِ حقیقت به سنت تاریخی، به چه معنا از یک سو گرفتار فرض متافیزیکی یک عرصة فراتاریخی و ادعای ساده‌انگارانة عقلانیتِ بی‌نسبت با واقعیت سنت تاریخی و حجیت خاص آن نمی‌شود و از سوی دیگر، به دام نسبی‌انگاری تاریخی و اصالت تاریخ نمی‌افتد و می‌تواند حضور پایدار حقیقت را در تاریخ نشان دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 543.45 K

تقویم پدیده شناختی هوسرل: اشتراک بین الاذهانی و مسئلة عینیت و حقیقت

سعیده کوکب

دوره 10، شماره 2 ، دی 1391، ، صفحه 69-86

چکیده

  در مقالة حاضر راهکار هوسرل در خصوص حلّ مسئلة شناخت مورد بررسی قرار می‌گیرد. درونمایة اصلی پدیده‌شناسی هوسرل، به ویژه در بحث تقویم اعیان، نقد شناخت است. هوسرل با الهام از شک دکارتی به حوزة آگاهی مطلق ...  بیشتر در مقالة حاضر راهکار هوسرل در خصوص حلّ مسئلة شناخت مورد بررسی قرار می‌گیرد. درونمایة اصلی پدیده‌شناسی هوسرل، به ویژه در بحث تقویم اعیان، نقد شناخت است. هوسرل با الهام از شک دکارتی به حوزة آگاهی مطلق یا اگوی محض می‌رسد و به توصیف پدیده‌شناسانة داده‌های آگاهی می‌پردازد و مراحل ساخته شدن و تقویم پدیده‌ها را نشان می‌دهد . در این مقاله سعی بر این است که تقویم طبیعت مادی، طبیعت حیوانی و جهان روحی در مراتب مختلف آن مطرح شده و نتایج این بحث در خصوص معیار حقیقت و عینیت مورد بررسی قرار گیرد.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 361.04 K

من واقعی کانت

عبدالرضا صفری حلاوی

دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 84-101

چکیده

  هدف این مقاله بررسی نگرش کانت دربارة سوژة استعلایی است و دست‌آورد مهم آن شرح و توضیح شاخصه‌های سوژة استعلایی بنابر ملاک‌های نقد عقل محض است. نگارنده نشان می‌دهد که سوژه، هیچ گاه از مقام سوژه‌ای ...  بیشتر هدف این مقاله بررسی نگرش کانت دربارة سوژة استعلایی است و دست‌آورد مهم آن شرح و توضیح شاخصه‌های سوژة استعلایی بنابر ملاک‌های نقد عقل محض است. نگارنده نشان می‌دهد که سوژه، هیچ گاه از مقام سوژه‌ای خویش به ابژه بودن تنزل نمی‌یابد و پیوسته یک مفهوم تنظیمی محض و بسیط است و اصلی صوری و منطقی باقی می‌ماند. برجسته‌ترین نتیجه حاصل آمده این است که هویت سوژه چیزی نیست جز کنش ترکیب محتواهای متکثر شناختی بر اساس مفاهیم ضروری و پیشینی خود سوژه. از این رو یک دور منطقی و تناقض نازدودنی در سیمای سوژه به چشم می‌خورد که نشان می‌دهد آگاهی سوژه به ابژه‌ها، فقط عبارت از آگاهی به آن جنبه‌های ضروری است که سوژه خودش در ابژه‌ها نهاده است. دیگر آن که من استعلایی پیوسته حیثیتی زمانمند دارد که از رهگذر آن خود را درتقابلی آشکار با ادراک نفسانی تجربی قوام می‌بخشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 366.5 K

بررسی امکان بومی‌سازی علوم انسانی از منظر هستی‌شناسی بنیادین

احمد علی حیدری

دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1390، ، صفحه 87-112

چکیده

  مارتین هیدگر تحلیل انسان را به ‌منزلة اقدامی تمهیدی برای پرسش از معنای وجود تلقی می‌کند و به آن «هستی‌شناسی بنیادین» می‌گوید. از منظر هیدگر بررسی دقیق پرسش از وجود منوط به این است که در ...  بیشتر مارتین هیدگر تحلیل انسان را به ‌منزلة اقدامی تمهیدی برای پرسش از معنای وجود تلقی می‌کند و به آن «هستی‌شناسی بنیادین» می‌گوید. از منظر هیدگر بررسی دقیق پرسش از وجود منوط به این است که در وهلة‌‌ نخست آن‌ کسی را که پرسش‌های وجودی درمی‌افکند، یعنی «دازاین» را شفاف سازیم. هیدگر فیلسوفی وجودی است و بر این باور است که مابعد‌الطبیعه در تمثیل درخت شناسایی دکارت به‌عنوان ریشة درخت در خاک وجود قوام می‌گیرد. با این ملاحظه، بنیاد همة‌ معارف اعم از انسانی و طبیعی به هستی و نحوة‌ گشودگی آن بر دازاین بازمی‌گردد و تبیین خصائص و مقومات علوم در هر دورة تاریخی منوط به فهم نسبت وجود با آن دوره است. علوم انسانی در هر یک از ادوار و جوامع انسانی در نسبتی مستقیم با فلسفه‌ها و نظام‌‌های وجودی آن روزگار است. مقاله با رجوع به برخی از آثار هیدگر از جمله کتاب هستی و زمان به این نکته پرداخته است که مدنیت و علوم غربی برآمده از باطنی است که تقرب به آن و سپس گذشت از آن منوط به درک این باطن و واکاوی آن است. با توجه به معیارهایی که هیدگر ارائه می‌کند، مقاله کوشش خواهد کرد شرایط امکان تقرب به علوم انسانی غربی را بررسی کند و چگونگی یک تعامل کارساز و مفید با آن را برای فرهنگ و تمدن سرزمین ما که خود در نسبت هستی‌شناختی ویژه‌ای منشاء آثار معرفتی دوران‌سازی بوده است، تبیین کند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 286.31 K

معنای زندگی در موقعیت مرگ از منظر ویتگنشتاین با استفاده از نظریه پردازی داده بنیاد

هوشیار نادرپور؛ رضا اکبری؛ میثم لطیفی

دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 95-111

چکیده

  تحلیل فلسفی-تجربی از معنای زندگی در موقعیت مرگ ناظر به حضور در جنگ، با تکیه بر گفته‌ها و کنش‌های عملی ویتگنشتاین موضوع این پژوهش است. روش استخراج و تحلیل داده‌های مرتبط با مسئله تحقیق، نظریه‌پردازی ...  بیشتر تحلیل فلسفی-تجربی از معنای زندگی در موقعیت مرگ ناظر به حضور در جنگ، با تکیه بر گفته‌ها و کنش‌های عملی ویتگنشتاین موضوع این پژوهش است. روش استخراج و تحلیل داده‌های مرتبط با مسئله تحقیق، نظریه‌پردازی داده‌بنیاد بوده است. بدین منظور نوشته‌های ویتگنشتاین با تکیه بر خاطرات و نامه‌ها و نیز مطالبی که در باب زندگی و احوالات درونی ویتگنشتاین نگاشته شده ، مورد بررسی قرار گرفته است. با تحلیل داده‌های مستخرج شده و دسته بندی آنها در قالب کدهای باز، کدهای محوری و .... مشخص می شود که ویتگنشتاین در شرایط حضور در موقعیت مرگ، دیدگاه فراطبیعت گرایانه خدامحور داشته است. ویتگنشتاین در این دوره با خواندن اناجیل تولستوی و تأثیرپذیری از داستایفسکی، به گونه‌ای بیداری دینی دست یافته بود. در دوره قبل و بعد از جنگ ارزش‌های اخلاقی برای او اهمیت داشته است و لذا معنای زندگی برای او در این دوره‌ها را می‌توان از سنخ ارزش دانست.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 441.09 K