فلسفه

الاهیات سیاسی و امر استثناء (کارل اشمیت و مسأله‌ی حاکمیت)

احمدعلی حیدری؛ رضا کاوندی

دوره 14، شماره 1 ، تیر 1395، ، صفحه 33-49

چکیده

  کارل اشمیت با رسالة دوران‌سازش، «الاهیاتِ سیاسی: چهار گفتار در باب مفهوم حاکمیت»، بانیِ تحولی عمده در نظریه‌ دولت و مفهومِ حاکمیت در عصرِ جدید شد. او در این رساله با طرحِ مفهومِ حاکمیت، معتقد است ...  بیشتر کارل اشمیت با رسالة دوران‌سازش، «الاهیاتِ سیاسی: چهار گفتار در باب مفهوم حاکمیت»، بانیِ تحولی عمده در نظریه‌ دولت و مفهومِ حاکمیت در عصرِ جدید شد. او در این رساله با طرحِ مفهومِ حاکمیت، معتقد است که مشخصة اصلی حاکمیت و حاکم، «تصمیم» و آن چیزی که قوام‌بخش و برپادارندة حاکم است، «امرِ استثناء» است. از این‌رو، الاهیاتِ سیاسیِ اشمیت، دفاعیه‌ای است از اصلِ دولتِ مطلقه و ردیه‌‌ای است بر نظریة دولتِ لیبرال دموکراسی. از نظرِ اشمیت، لیبرالیسم سرآغازِ به حاشیه رفتنِ مفهومِ حاکمیت به ‌‌مثابة موجودیتی تماماً و منحصراً سیاسی است. لیبرالیسم با منتقل کردنِ قدرتِ تصمیم‌گیریِ حاکم در برپایی و اعلامِ وضعِ استثنایی به نهادهایی گفتگو‌محور (هم‌چون پارلمان)، عملاً دولت را بی‌خاصیت و از ریخت انداخته بود. مقاله پیش‌رو با تمرکز بر مفهومِ حاکمیت نزد فیلسوفانی هم‌چون ژان بُدن و کلسن، به تبارشناسی و واکاویِ تفسیری-تاریخیِ این مفهوم در الاهیات سیاسیِ اشمیت پرداخته و سعی کرده است تا از خلال مفهوم حاکمیت، پیوندهایش با مفاهیمی چون تصمیم، استثناء و عرفی‌شدگی مفاهیم نظریة مدرن دولت را نشان دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 585.02 K

خود آیینی و اجتماع اخلاقی در فلسفه اجتماعی کانت

محمد توکل؛ ابوالفضل مرشدی

دوره 12، شماره 2 ، اسفند 1393، ، صفحه 35-53

چکیده

  با اینکه کانت نوشته­های قابل توجهی در فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی دارد، آراء وی در این حوزه عموماً در سایه فلسفه نظری وی و نیز فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی هگل واقع شده و بنابراین، کمتر مورد توجه جدی قرار ...  بیشتر با اینکه کانت نوشته­های قابل توجهی در فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی دارد، آراء وی در این حوزه عموماً در سایه فلسفه نظری وی و نیز فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی هگل واقع شده و بنابراین، کمتر مورد توجه جدی قرار گرفته است. اما برای درک اهمیت آراء سیاسی و اجتماعی کانت لازم است آراء او در این زمینه در نسبت با آراء پیشینیان وی خوانده شود. در این مقاله قصد داریم فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی کانت را در امتداد آراء ژان ژاک روسو و به ویژه مفهوم «اراده­ی عام» وی مورد بازخوانی قرار دهیم و نشان دهیم که چگونه کانت در جهت تکمیل و بلوغ فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی روسو گام برداشت. در اینجا بررسی خواهیم کرد که چگونه کانت با تأثیرپذیری از روسو، نسخه­ای بنیادین از «خود آیینی اراده» ارائه داد و قانون‌گذار بیرونی را به «خودقانونگذاری» تبدیل کرد و با رفع ناهمسازی­های فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی روسو، فصل جدیدی را در فلسفه­ی سیاسی و اجتماعی ­گشود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 360.13 K

Sufism in the Western History : A Primary Outline

Andrew Rawlinson

دوره 7، شماره 2 ، آذر 1388، ، صفحه 37-64

چکیده

  The phenomenon of Western Sufi teachers is unique, not just because of the individuals themselves, though they are certainly fascinating, but because of what they represent: the flowering of the Western genius, which has discovered Eastern traditions, absorbed them and in the process changed them and been changed by them. This paper is a primary outline of the ...  بیشتر The phenomenon of Western Sufi teachers is unique, not just because of the individuals themselves, though they are certainly fascinating, but because of what they represent: the flowering of the Western genius, which has discovered Eastern traditions, absorbed them and in the process changed them and been changed by them. This paper is a primary outline of the main contours of this phenomenon, trying to brief its history and attempt an explanation of what it means.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 114.32 K

زیست‌جهان و پارادوکس سوبژکتیویته

زهرا رمضانلو؛ حسن فتح زاده؛ شمس الملوک مصطفوی

دوره 16، شماره 1 ، تیر 1397، ، صفحه 37-56

چکیده

  چکیده هوسرل با متمایز کردن روش شهودی خود از آن‌چه روش رجعی کانت می‌نامد به دنبال رسیدن به یک معرفت استعلایی اصیل است. به نظر هوسرل مقولات کانتی صرفاً منجر به یک معرفت صوری و فاقد محتوای انضمامی درباره‌ی ...  بیشتر چکیده هوسرل با متمایز کردن روش شهودی خود از آن‌چه روش رجعی کانت می‌نامد به دنبال رسیدن به یک معرفت استعلایی اصیل است. به نظر هوسرل مقولات کانتی صرفاً منجر به یک معرفت صوری و فاقد محتوای انضمامی درباره‌ی قلمرو استعلایی می‌شوند. برای هوسرل تنها راه روشن‌سازی قلمرو استعلایی برای آن‌که توضیح دهد سوژه چگونه بخشی از جهان و همچنین دخیل در تقویم جهان است بازگشت به زیست‌جهان است. این بازگشت او را با پارادوکسی مواجه می‌سازد؛ اگر سوژه‌ی استعلایی حقیقت غایی و بنیادین است، پس جهان و هرچه در آن است معنای خود را از آن می‌گیرد، سوژه‌ای که از سوی دیگر در جهان است. سوبژکتیویته‌ی استعلایی چگونه می‌تواند هم سوژه‌ای برای جهان باشد و هم ابژه‌ای در جهان؟ سعی این نوشتار برآن است که نشان دهد چگونه تحلیل هوسرل از معنا و کارکرد زیست‌جهان، و نحوه‌های آشکار شدن اگو در جریان اپوخه، قلمرو استعلایی را در انضمامیت تام‌اش آشکار می‌کند و به حل این پارادوکس می‌انجامد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 428.42 K

تعالی اعمال و تجسد ارواح

سید محمد موسوی

دوره 9، شماره 1 ، شهریور 1390، ، صفحه 39-52

چکیده

  چگونگی رابطه نفس و مکتسباتش همواره مورد توجه فلاسفه بوده است. در این میان نحوة حصول علم و کیفیت تأثیر فعل و خُلق بر نفس از وجوه مهم خودشناسی در حکمت متعالیه است. تحقیق در این مسایل بر پایة مبانی‌‌ای ...  بیشتر چگونگی رابطه نفس و مکتسباتش همواره مورد توجه فلاسفه بوده است. در این میان نحوة حصول علم و کیفیت تأثیر فعل و خُلق بر نفس از وجوه مهم خودشناسی در حکمت متعالیه است. تحقیق در این مسایل بر پایة مبانی‌‌ای چون اصالت وجود، حرکت جوهری نفس، اتحاد عاقل و معقول و حدوث جسمانی نفس استوار است. ملاصدرا اثبات می‌‌کند که حقیقت نفس هر انسان حاصل تروّح (روحانی شدن) خصوصیات علمی و ملکات عملی و رسیدن به مرتبه اعلای نفس او است؛ همانگونه که حصول ملکات مختلف، خود مبدأ فاعلی صدور اعمال و صور علمی جزیی در مراتب نازل است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 277.97 K

بررسی تطبیقی دیالکتیک ایمان و فهم در هرمنوتیک مولانا وآگوستین بر اساس آموزۀ «ایمان می آورم تا بفهمم »

منوچهر اکبری؛ علی اکبر رضادوست

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1393، ، صفحه 39-59

چکیده

  آدمی به‌عنوان موجودی فهیم، مدام با موضوع فهم سر و کار دارد و هر کُنش و واکنشش همراه با فهم است. این هماره­گی و اهمیّتِ فهم، باعث شده که اندیشمندان، از دیر باز در پی شناختِ ساختار و راه­های نیل به فهمِ ...  بیشتر آدمی به‌عنوان موجودی فهیم، مدام با موضوع فهم سر و کار دارد و هر کُنش و واکنشش همراه با فهم است. این هماره­گی و اهمیّتِ فهم، باعث شده که اندیشمندان، از دیر باز در پی شناختِ ساختار و راه­های نیل به فهمِ درست باشند. آگوستین به­عنوان یک قدّیسِ اثرگذار مسیحی در طلیعۀ قرون‌وسطی و مولانا به­عنوان عارف و اندیشمندِ مسلمانِ اواخرِ این دوران، چنین­اند. یکی از قواعدِ هرمنوتیکِ ایشان اعتقاد به تأثیرِ عواملِ وجودی در فهم است؛ این دو اندیشمندِ زمانۀ اتحادِ عاقل و معقول، ظروف مرتبطۀ حیطۀ فهم را جدای از حیطه­های عاطفی و ارادی نمی­دانند. پرچمِ این اندیشۀ مشترک، مزیّن است به آموزۀ آگوستینیِ «ایمان می‌آورم تا بفهمم» که با «ایمآن‌همان تمییز و ادراک استِ» مولانا، همنوایی دارد. در تأیید این آموزه، نخست به بنیان­های مشترکِ فلسفیِ آن می­پردازیم، سپس به دیدگاه مولانا مبنی بر لزوم هم‌سنخی شناسنده با موضوع فهم. نهایتاً برآنیم که تفاوتِ فهم یا بدفهمیِ گهگاه این آموزه، محصولِ عواملی چون اختلافِ منظر و ندیدنِ مراتبِ ایمان و فهم در دو شکلِ درون­­دینی و برون­دینی آن است. بنابراین ضمن معرّفیِ سه مرتبۀ ایمان و دو ساحتِ فهم، با دیالکتیکی دانستنِ رابطۀ آن دو، به تبیین و رفعِ این بدفهمی­ها می­پردازیم.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 399.35 K

دریدا و هوسرل : تعلیق یا تمکین

مهدی خبازی کناری

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1394، ، صفحه 39-56

چکیده

  یکی از منابع فکری دریدا و رویکرد ساختارزدایی ، اندیشه های هوسرل و روش پدیده شناسی است .دریدا از منتقدان جدی هوسرل و در عین حال به طور آشکار وپنهان تحت تاثیر عمیق وی نیز است . نقد عمده وی به هوسرل، به چالش ...  بیشتر یکی از منابع فکری دریدا و رویکرد ساختارزدایی ، اندیشه های هوسرل و روش پدیده شناسی است .دریدا از منتقدان جدی هوسرل و در عین حال به طور آشکار وپنهان تحت تاثیر عمیق وی نیز است . نقد عمده وی به هوسرل، به چالش کشیدن این ادعا است که بایستی در ساحت معرفت شناسی تمامی پیش فرض ها را به یک سو نهاد . من استعلایی به عنوان فاعل چنین فعلی است . دریدا مدعی است که خود این من استعلایی از دایره فرایند به تعلیق در آوردن پدیده شناسی بیرون می ماند . دریدا بر این باور است که هوسرل نیز یکی از بانیان متافیزیک حضور در قرن بیستم است. اوج متافیزیک حضور هوسرل در تلقی وی از نشانه ظهور پیدا کرده است .با این حال وی در تکوین ساختارزدایی ، هم به لحاظ ساختاری و هم به لحاظ محتوا از پدیده شناسی بهره های فراوان برده است . به اجمال اینکه این مقاله از دو بخش تشکیل شده است. دربخش اول نقد دریدا به هوسرل مورد ارزیابی قرار می گیرد و در بخش دوم تاثیرات هوسرل و پدیده شناسی بر دریدا و ساختارزدایی بررسی می شود .

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 442.02 K

نظریّه‌ی اخلاقی زاگزبسکی: نظریّه‌ی فضیلت‌مدار الگوگرا

شیما شهریاری؛ محمدحسین نواب

دوره 13، شماره 1 ، خرداد 1394، ، صفحه 41-58

چکیده

  لیندا زاگزبسکی در نظریّه‌ی فضیلت‌مدار الگوگرا گونه‌ی جدیدی از نظریّه‌ی اخلاقی مبناگرا را عرضه می‌کند که در آن اشخاص الگو پایه‌ای‌ترین مؤلّفه‌ی اخلاقی در نظر گرفته می‌شوند. او در این نظریّه تلاش ...  بیشتر لیندا زاگزبسکی در نظریّه‌ی فضیلت‌مدار الگوگرا گونه‌ی جدیدی از نظریّه‌ی اخلاقی مبناگرا را عرضه می‌کند که در آن اشخاص الگو پایه‌ای‌ترین مؤلّفه‌ی اخلاقی در نظر گرفته می‌شوند. او در این نظریّه تلاش دارد تا تمام مفاهیم بنیادی اخلاق از جمله نتیجه‌ی خوب و فعل صواب را از راه ارجاع مستقیم به شخص الگوی خوب تعریف کند. یکی از مهم‌ترین پیامدهای این نظریّه در پسینی دانستن گزاره‌های اخلاقی نهفته است که این امر سبب توجّه ویژه‌ی این نظریّه به اخلاق روایی می‌شود. زاگزبسکی در این نظریّه با تأکید بر نقش برجسته‌ی عواطف در حوزه‌ی اخلاق نشان می‌دهد که شخص الگوی خوب را باید از راه حسّ عاطفی تحسین و تمجید شناسایی کرد. او برای پیش‌برد این دیدگاه خود، عاطفه را ادراکی معرّفی می‌کند که هم دارای حیث شناختی و هم دارای حیث ترغیبی است. از آن‌جا که این نظریّه بر کشش و جذابیّت خوبی مبتنی است، می‌تواند بنیان گیرا و جذّابی را برای اخلاق فراهم آورد و از همین روست که زاگزبسکی این نظریّه را برتر و موجّه‌تر از نظریّات دیگر اخلاقی به شمار می‌آورد. در این مقاله تلاش کرده‌ایم تا گزارش مختصری از نظریّه‌ی اخلاقی زاگزبسکی بدست دهیم و دیدگاه فلاسفه‌ی دیگر را نسبت به این نظریه بیان کنیم.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 263.49 K

ساختار آزادی: سیستم یا فوگ؟

زکیه آزادانی

دوره 17، شماره 1 ، شهریور 1398، ، صفحه 41-51

چکیده

  اگرچه تغایر ظاهری میان آزادی و سیستم همواره در طول تاریخ اندیشه، زمینه ‏ساز مباحث متعددی بوده است، اما این فیلسوفان ایدئالیست آلمانی بودند که برای نخستین بار، نسبت میان این دو مفهوم را به‏ نحوی صریح ...  بیشتر اگرچه تغایر ظاهری میان آزادی و سیستم همواره در طول تاریخ اندیشه، زمینه ‏ساز مباحث متعددی بوده است، اما این فیلسوفان ایدئالیست آلمانی بودند که برای نخستین بار، نسبت میان این دو مفهوم را به‏ نحوی صریح صورت‏بندی کردند. در اینجا سیستم که ضامن انسجام شناخت است، بنیادی سوبژکتیو و عقلانی است؛ اما هایدگر در اندیشه متاخر خود از مفهوم سیستم که ساختار آن براساس نظمی ریاضیاتی تعیین می‏شود ولذا دلالت‏های مطلقا سوبژکتیو دارد، عبور می‏کند و به‏جای آن مفهوم فوگ را برای اشاره به ساختار باشندگی هستی به‏کار می‏گیرد.  اگرچه بر فوگ، همان انتظام سیستم حکم‏فرمایی نمی‏کند، اما این ساختار هم نظم خاص خودش را دارد. ویژگی ممتاز این نظم، قائم‏به‏ذات‏بودنِ اجزاء فوگ درعین وحدت آنهاست. به‏عبارت دیگر، این نظمی است که در آن آزادی هر جزء حفظ می‏شود و حتی این آزادی، وحدت درونی کل فوگ را تقویت می‏کند. بدین‏سان، مفهوم فوگ به هایدگر مجال می‏دهد تا ساختار منظمی را به اندیشه درآورد که نه تنها در برابر آزادی قرار نمی‏گیرد، بلکه اصلا اساس و بنیان آن آزادی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 866.81 K

ضرورت تعلیم فلسفه برای نیل به سعادت از دیدگاه محمّدبن‌زکریای رازی

ثریا سلیمانی؛ عباسعلی منصوری

دوره 16، شماره 2 ، اسفند 1397، ، صفحه 43-62

چکیده

  اگرچه از بین رفتن اکثر آثار محمد بن زکریای رازی بررسی اندیشه‌های وی را دشوار نموده، اما مطالعه آثار به جای مانده از وی نشان می‌دهد که مسأله سعادت برای او یک مسأله مهم بوده است. در اندیشه رازی سعادت همان ...  بیشتر اگرچه از بین رفتن اکثر آثار محمد بن زکریای رازی بررسی اندیشه‌های وی را دشوار نموده، اما مطالعه آثار به جای مانده از وی نشان می‌دهد که مسأله سعادت برای او یک مسأله مهم بوده است. در اندیشه رازی سعادت همان رهایی از درد و و رنج و رسیدن به بی‌رنجی است و چون عالم ماده مقرون و مشحون با رنج است و قوای جسمانی سبب پیوند ما با این عالم هستند، لذا سعادت انسان در رهایی از این عالم و قوای جسمانی است. زکریا معتقد است که انسان می‌تواند بدون کمک گرفتن از دین و تنها به کمک عقل و فلسفه این راه رهایی را بپیماید. وی فلسفه و داشتن سیرت فلسفی را تنها راه سعادتمندی و نائل شدن شخص به سعادت حقیقی می‌داند. و در نظام فکری او فلسفه و داشتن زیست فلسفی نقش ضروری و بدیل ناپذیر در بحث سعادتمندی نوع انسانی ایفا می‌کند. در این مقاله اثبات مدعاهای فوق و اینکه فلسفه چگونه می‌تواند سبب رسیدن به سعادت شود، به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.    

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 888.92 K

تأملی بر تفاوت رهیافت هرمنوتیکی گادامر با هایدگر به مسئلة تناهیِ حقیقت

احمد رجبی

دوره 18، شماره 2 ، اسفند 1399، ، صفحه 43-65

چکیده

  در این نوشتار کوشیده‌ایم رویکرد انتقادی هرمنوتیک فلسفی گادامر به هایدگر را دربارة سنت و زبان متافیزیک از طریق بنیادیابی آن در تلقی متفاوت این دو متفکر از مسئلة تناهی حقیقت تفسیر کنیم. مقصود از تناهی ...  بیشتر در این نوشتار کوشیده‌ایم رویکرد انتقادی هرمنوتیک فلسفی گادامر به هایدگر را دربارة سنت و زبان متافیزیک از طریق بنیادیابی آن در تلقی متفاوت این دو متفکر از مسئلة تناهی حقیقت تفسیر کنیم. مقصود از تناهی حقیقت در اینجا، تأکید بر دسترس‌ناپذیری بنیاد پدیداریِ پدیدار و عدم امکان بنیان‌گذاریِ حقیقتِ هستی‌شناختی بر حضور مطلق در بی‌واسطگی یا وساطت تام است. در این نوشتار می‌کوشیم بر اساس تفسیری اجمالی از تناهی رویداد حقیقت در اندیشة متأخر هایدگر ذیل مفهوم رویدادگی، نشان دهیم که گادامر چگونه ایدة محوری هایدگر، یعنی بی‌بنیادی و پوشیدگیِ رویداد حقیقت و به‌ویژه دسترس‌ناپذیریِ آن را برای مفاهیم متافیزیکی ذاتاً متحول ساخته است و با نفیِ آغازگاه فراروندة اندیشة هایدگر از متافیزیک، آن را چگونه به مفاهیم متافیزیکی بازمی‌گرداند؛ از این طریق که گادامر مفهوم رویدادگی هایدگری را با رجوع به فلسفة هگل، بر اندیشة این‌همانی میان حقیقت و کل، و نیز با تفسیر کل به مثابة تاریخ روح، ذیل نظریة تاریخ تأثیر و تأثر تفسیر می‌کند و با رجوع به بحث چشم‌انداز و افق در پدیدارشناسی ادراک حسی هوسرل، تناهیِ حقیقت را به منزلة وحدت‌بخشیِ تام‌شوندة همواره اتمام‌ناپذیر در گفت‌وگو میان فهم و سنت می‌فهمد. 

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 430.37 K

واکاوی نسبت مدرنیته با تکوین جهانِ نارخداد از منظر فلسفه هایدگر

علی رسولی؛ مهدی حسین زاده یزدی

دوره 15، شماره 2 ، دی 1396، ، صفحه 45-60

چکیده

  رویکرد زمانی مدرنیته، همان است که ارسطو در کتاب چهارمِ فیزیک، بیان داشته: "زمان زنجیره‌ای از اکنون‌هاست". در مقابل هایدگر معتقد است این فهم از زمان، هستی را در اکنونیتِ گسسته از گذشته و آینده قرار داده ...  بیشتر رویکرد زمانی مدرنیته، همان است که ارسطو در کتاب چهارمِ فیزیک، بیان داشته: "زمان زنجیره‌ای از اکنون‌هاست". در مقابل هایدگر معتقد است این فهم از زمان، هستی را در اکنونیتِ گسسته از گذشته و آینده قرار داده و گویی تمامیت آن در دسترس است تا در فراشد اُبژکتیوسازی تحت استیلا قرار گیرد. نتیجۀ این فرایند آن است که هستی از آشکارگی بازمانده و جهانِ نارخداد تجسم می­یابد. با این حال، پیشنهاد هایدگر برای برون شد از این وضعیت (جهانِ نارخداد)، نه تجویزِ تلاشی مبارزه جویانه بلکه رها کردن امور به حال خود آنچنان که در ذات خویش هستند، می­باشد. هایدگر این رها کردن را با اصطلاح ((گلاسنهایت)) بیان می­دارد. برخی از پژوهشگران از ((گلاسنهایت)) هایدگر، نوعی بی‌عملی را نتیجه گرفتند. ما در پژوهش حاضر نشان خواهیم داد که ((گلاسنهایت)) نه عرصۀ بی عملی که خود متضمن کنشگری است؛­­­ اما در زمانِ حاضری که عرصۀ تلاقی گذشته و آینده باشد و هایدگر از آن با نام "لحظۀ اصیل" یاد می‌کند؛ همان لحظۀ مصمم‌بودگی که باید انتظارش را کشید و به زمان حادث شدنش رویدادِ مستتر در بطن آن را از آنِ خود کرد. اصطلاح ((گلاسنهایت))، در برابر فراشد مدرنیته، نوعی فرایند به تأخیر انداختن را پیشنهاد می­کند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 373.77 K

تحلیل نقد ویتگنشتاین بر آگوستین دربارۀ نظریۀ تصویری زبان

محسن بهلولی فسخودی

دوره 17، شماره 2 ، اسفند 1398، ، صفحه 45-65

چکیده

  ویتگنشتاین پژوهش‌های فلسفی را با نقد و تحلیل نگرش آگوستین دربارۀ زبان آغاز می‌کند. او مدعی است که نظریۀ آگوستین مبتنی بر درکی محدود و به گفته او ابتدایی از زبان است که آن را در قالب ارتباط و تصویرگری ...  بیشتر ویتگنشتاین پژوهش‌های فلسفی را با نقد و تحلیل نگرش آگوستین دربارۀ زبان آغاز می‌کند. او مدعی است که نظریۀ آگوستین مبتنی بر درکی محدود و به گفته او ابتدایی از زبان است که آن را در قالب ارتباط و تصویرگری عالم واقعیت تعریف کرده است. مساله پژوهش این است که چرا ویتگنشتاین در نقد نظریه تصویری معنا از آگوستین به عنوان نماینده برجسته این دیدگاه سخن گفته است؟ در این پژوهش با روش کیفی استنتاجی و  با بهره‌بردن از یکی از آثار کاملا تخصصی و فلسفی آگوستین یعنی دیالوگ آموزگار نشان داده شده که نقدهای ویتگنشتاین بر نظریه تصویری زبان،‌ ملاک معناداری زبان و نظریه آموزش و تعریف اشاری اگرچه نه کاملا اما تا حد زیادی مبتنی بر برداشت محدود از مواضع زبان‌شناختی آگوستین است. لذا یافته پژوهش حکایت از آن دارد که نقدهای ویتگنشتاین بر دیدگاه آگوستین به روایت آثار او تنها محدود به کتاب اعترافات بوده و از آن‌جایی که این اثر خودزندگینامه‌ای بیشتر برای مخاطب عام نگاشته شده است و هدف آگوستین در آن طرح مسائل بغرنج و پیچیده زبان و فلسفیدن درباره آن‌ها نبوده است، فهم ویتگنشتاین از جغرافیای اندیشه آگوستین را به شدت مورد تردید قرار می‌دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 247.68 K

بی‌نهایت در فلسفه دکارت

علی اردشیر لاریجانی

دوره 22، شماره 2 ، اسفند 1403، ، صفحه 45-59

چکیده

  غالباً دکارت را به‌عنوان فیلسوفی که در پایه‌گذاری فلسفه جدید نقش بسزایی داشت و مسیر تأملات علمی را فراهم‌تر کرد، مورد ستایش قرار می‌دهند. در بین آرای این فیلسوف، توجّه او به ریاضیات به‌عنوان علمی ...  بیشتر غالباً دکارت را به‌عنوان فیلسوفی که در پایه‌گذاری فلسفه جدید نقش بسزایی داشت و مسیر تأملات علمی را فراهم‌تر کرد، مورد ستایش قرار می‌دهند. در بین آرای این فیلسوف، توجّه او به ریاضیات به‌عنوان علمی که تماماً حاوی قضایای یقینی است، از برجستگی برخوردار است که همین التفات ویژه به ریاضیات باعث گردید تا وی به نظریه وحدت علوم، با خصوصیات ریاضی قائل گردد و مختصات اصلی ریاضیات را، «اندازه‌پذیری»، «ترتیب» و به‌کارگیری «روش قیاسی» بیان داشته و اصطلاح «ریاضیات عام» را برای همه دانش‌ها که از این خصوصیات برخوردار باشند به‌کار برد. در بین آراء وی، تلقّی او از «بی‌نهایت» نیز متفاوت از اکثر فیلسوفان مدرسی است. وی تصوّر بی‌نهایت را به خلاف گذشتگان، تصوّری ایجابی می‌داند که در آدمی وجود دارد و به‌عکس تلقّی متعارف، تصوّر امر متناهی را از سلب نا‍‌متناهی میسور می‌پندارد که از زبان دکارت تا امروز با چالش‌هایی همراه بوده است. در این مقاله به نقد و بررسی نظریه بی‌نهایت دکارت می‌پردازیم و نشان داده می‌شود کار دکارت شروع خوبی بود اما در دل خود تردّدهای نظری دارد که بعدها در آرای ریاضی‌دانان به استحکام رسید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 821.15 K

ارزیابی انتقاد شوپنهاور از تحلیل علیت کانت

سید حمید طالب زاده

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1392، ، صفحه 47-66

چکیده

  شوپنهاور در کتاب ریشه چهار وجهی اصل جهت کافی، تفسیر کانت از اصل علیت را مطابق با بیانی که در بخش اصول فاهمه محض و در آنالوژی دوم آمده مورد انتقاد قرار داده است، این انتقادات در سه محور اصلی مطرح شده است. ...  بیشتر شوپنهاور در کتاب ریشه چهار وجهی اصل جهت کافی، تفسیر کانت از اصل علیت را مطابق با بیانی که در بخش اصول فاهمه محض و در آنالوژی دوم آمده مورد انتقاد قرار داده است، این انتقادات در سه محور اصلی مطرح شده است. این نوشتار با بررسی انتقادات مذکور می‌کوشد تا از تبیین کانتی دفاع کند و نشان دهد که شوپنهاور به دریافت درستی از استدلالات کانت نرسیده است. اگر چه در این نوشتار موقعیت کانت در برابر نقدهای شوپنهاور تقویت شده است ولی نگارنده در صدد بیان این نکته است که دیدگاه کانت علیت را از معنای اصیل آن جدا می‌کند و معنای دیگری به آن می‌بخشد که با مقصودی که فلاسفه از طرح بحث علیت داشته‌اند سازگار نیست و از این رو نقدی از افقی دیگر به بیان کانت وارد است.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 294.28 K

تفسیر فمنیستی نظریة نفس اسپینوزا

فاطمه بختیاری

دوره 11، شماره 2 ، اسفند 1392، ، صفحه 47-64

چکیده

  نظریة نفس اسپینوزا اینهمانی نفس و بدن را در مقابل سنت دوگانه‌انگار دکارتی قرار می‌دهد. این دوگانه‌انگاری و اینهمان‌انگاری نفس و بدن موجب واکنش‌هایی در فلسفه‌های اخیر شده است. فیلسوفان فمنیست ضمن ...  بیشتر نظریة نفس اسپینوزا اینهمانی نفس و بدن را در مقابل سنت دوگانه‌انگار دکارتی قرار می‌دهد. این دوگانه‌انگاری و اینهمان‌انگاری نفس و بدن موجب واکنش‌هایی در فلسفه‌های اخیر شده است. فیلسوفان فمنیست ضمن اعتراض و انتقاد از دوگانه‌انگاری‌هایی که سنت دکارتی پیش روی تاریخ تفکر غربی نهاده است، به فلسفۀ اسپینوزا به عنوان برونشدی از برخی از این دوگانه‌انگاری‌ها نگریسته‌اند. این مقاله نشان می‌دهد که چگونه فمنیست‌ها نظریة نفس اسپینوزا را به عنوان برونشدی از معضلات حاصل از سنت دوگانه‌انگارانۀ دکارت در باب نفس و بدن دیده‌اند و نیز چالش پیش روی این تفسیر را مطرح می‌نماید.   

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 342.37 K

تحلیل رابطه دوجانبه‌ی تاویل ساختارشکنانه حقیقت اندیشی افلاطون و تاریخ حقیقت نزد هایدگر

سید جمال سامع؛ محمد جواد صافیان

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1395، ، صفحه 47-66

چکیده

  حقیقت از کلیدی ترین مفاهیم فلسفه‌ی هایدگر است به طوری که بخش عمده آثار هایدگر را می‌توان در پرتوی این مفهوم کلیدی تفسیر کرد. پژوهش بر عهده خود می‌نهد تا بر تمرکز بر روی کتاب‌های آموزه افلاطون در باب ...  بیشتر حقیقت از کلیدی ترین مفاهیم فلسفه‌ی هایدگر است به طوری که بخش عمده آثار هایدگر را می‌توان در پرتوی این مفهوم کلیدی تفسیر کرد. پژوهش بر عهده خود می‌نهد تا بر تمرکز بر روی کتاب‌های آموزه افلاطون در باب حقیقت و ذات حقیقت تصویری روشن از ساختارشکنی تاریخ حقیقت نزد هایدگر ارایه دهد. ادعای اصلی هایدگر در این دو کتاب این است که مجال یافتن اعاده حقیقت در معنای نامستوری مستلزم شناسایی دقیق انحراف حقیقت در تاریخ حقیقت است. برای تحقق این هدف هایدگر افلاطون و تمثیل غارش در کتاب جمهوری را به عنوان نقطه آغازین انحراف معنای حقیقت مورد موشکافی فلسفی قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد که با روشن شدن نقد هایدگر بر افلاطون بر یکی از کلیدواژه‌های فلسفه‌ی هایدگر یعنی تاریخ حقیقت پرتو افکنده می‌شود.هدف پژوهش در سرتاسر این مقاله پرتوافکنی بر تفسیر ساختارشکنانه هایدگر از افلاطون در پرتوی دو کتاب فوق الذکر است. بنابراین پرسش راهنمای این است که تاویل ساختارشکنانه هایدگر از افلاطون در این دو کتاب چگونه مجال بروز می‌یابد؟ و این تفسیر چه افق‌های پیموده نشده از حقیقت را بر روی ما می‌گشاید؟ و نسبت این تفسیر با تاریخ حقیقت چیست؟ سعی در این مقاله این است که تا سرحدّتوان پاسخگوی پرسش‌های فوق باشیم.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 414.95 K

الحادِ اصل‌موضوعی سارتر

هدایت علوی تبار

دوره 10، شماره 2 ، دی 1391، ، صفحه 49-86

چکیده

  ژان پل سارتر یکی از فیلسوفان ملحد قرن بیستم است. او با دلایل فلسفی به موضع الحادی خود نرسید بلکه دلایل روان­شناختی و جامعه­شناختی باعث شد تا در دوازده سالگی الحاد را، به تعبیر خودش، «شهود» کند. ...  بیشتر ژان پل سارتر یکی از فیلسوفان ملحد قرن بیستم است. او با دلایل فلسفی به موضع الحادی خود نرسید بلکه دلایل روان­شناختی و جامعه­شناختی باعث شد تا در دوازده سالگی الحاد را، به تعبیر خودش، «شهود» کند. بنابراین الحاد سارتر در اصل غیرفلسفی و غیراستدلالی است و در فلسفه او به عنوان یک نتیجه یا نقطه پایان مطرح نمی‌شود بلکه نقش یک اصل‌موضوع یا نقطۀ شروع را ایفا می‌کند. در این مقاله برای اثبات این جنبه از الحاد سارتر سه دلیل آورده شده است.  

---

• مشاهده مقاله

نقد اثبات حرکت جوهری از راه تبعیت، تشأن و علیت

مهدی اسدی

دوره 22، شماره 1 ، آبان 1403، ، صفحه 53-78

چکیده

  معروف‏‌ترین برهان صدرا در اثبات حرکت جوهری برهانی است که به وجود نسبت خاصّی بین عرض و جوهر پای ‏می‏‌فشرد و با تعبیرهایی همچون تابعیت عرض از جوهر، معلول‏ بودن، لازم ‏بودن و شأن‏ بودن عرض برای ...  بیشتر معروف‏‌ترین برهان صدرا در اثبات حرکت جوهری برهانی است که به وجود نسبت خاصّی بین عرض و جوهر پای ‏می‏‌فشرد و با تعبیرهایی همچون تابعیت عرض از جوهر، معلول‏ بودن، لازم ‏بودن و شأن‏ بودن عرض برای جوهر تبیین می‏‌شود: چون اعراض تابع جوهرند، پس در حرکت خود نیز باید تابع جوهر باشند؛ بنابراین جوهر به طریق اولی متحرک است. در این مقاله‏ این برهان‏‌ها به صورتی جامع نقد و بررسی می‌‏شوند. بر پایۀ اشکال سکون جوهری سکون عرضی نیز شاهدی بر ثبات جوهر است و جوهر باید به‌‏گونه‏‌ای متناقض هم ساکن باشد و هم متحرک. افزون بر این، چون حرکت‏‌های عرضیِ بالفعل در همۀ اجسام اثبات نشده است، فراگیر بودن حرکت جوهری به مشکل برمی‌‏خورد. در اشکال عدم رابطۀ علّی میان جوهر و عرض معلول ‏بودن، مرتبه ‏بودن و نحوۀ‏ وجود بودن عرض و حرکت‏‌های عرضی برای جوهر با ادله و مثال‏ نقض‌‏های گوناگون نقد می‌‏شود. همچنین، با نقد وحدت وجود در ذات و عرض‏‌های آن اثبات تغییر در وجود جوهر زیر سؤال می‌‏رود. در نقد اثبات حرکت جوهری از راه تبعیت و نسبی‏ بودن حرکت نیز نشان‏ داده می‌‏شود که صدرا قاعدۀ تکافؤ متضایفان را به نادرستی تعمیم‏ داده است. به همین سبب مشکل اجتماع جوهر و اضافه و مشکل حضور یک چیز واحد در ذات دو امر متغایر پدید می‏‌آید و افزون بر حرکت جوهری اموری چون سرخی جوهری نیز اثبات می‌‏شود!

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.49 M

ماده اولی و تبیین کون و فساد در فلسفه ارسطو

احمد علی‌اکبر مسگری؛ احمد عسکری

دوره 10، شماره 1 ، شهریور 1391، ، صفحه 54-83

چکیده

  ماده اولی یا هیولای اولی در سنت فلسفی غالباً به عنوان مفهومی اصیل از فلسفه ارسطو تلقی شده است؛ در عین حال اصالت این مفهوم از سوی برخی محققین معاصر فلسفه ارسطو مورد تردید قرار گرفته است. البته مناقشه‌ای ...  بیشتر ماده اولی یا هیولای اولی در سنت فلسفی غالباً به عنوان مفهومی اصیل از فلسفه ارسطو تلقی شده است؛ در عین حال اصالت این مفهوم از سوی برخی محققین معاصر فلسفه ارسطو مورد تردید قرار گرفته است. البته مناقشه‌ای که در این رابطه مطرح شده بیش از آنکه درباره معقول بودن خود ماده اولی باشد، معطوف به انتساب آن به ارسطوست. در مقابل برخی دیگر از محققین همچنان از ماده اولی در فلسفه ارسطو دفاع می‌کنند و اختلاف نظر در این مسئله همچنان در ادبیات فلسفی معاصر وجود دارد. ماده اولی در رابطه با کون و فساد قرار دارد که ارسطو آن را از حرکت عرضی متمایز می‌کند. اگر چه کون و فساد به یک معنی «شدن مطلق» است اما تحلیل کلی تغیر لازم می‌آورد که در هر شدن چیزی «باقی» بماند و در اینجاست که ماده اولی نقش ایفاء می‌کند. با پذیرش ماده اولی از یک طرف می‌توانیم در عین قائل شدن به اینکه کون و فساد شدن مطلق است، شرط بقاء که از ویژگی‌های عام حرکت است را نیز حفظ کنیم، و از طرف دیگر تبدل عناصر به یکدیگر را که ارسطو به آن قائل است تبیین نماییم، زیرا در تبدل عناصر دیگر نمی‌توان چیزی را به عنوان ماده ثانیه مقدم بر آنها معرفی کرد. در این مقاله سعی شده است با تحلیل ماده و صورت و نسبت بین آن دو نشان داده شود که منظور از «بقای» ماده در کون و فساد و نیز «ترکیب» جوهر مادی از ماده و صورت چیست. در این تحلیل فهم ماده به صورت «قوه» نقش اساسی دارد. همچنان‌که وقتی قوه به فعلیت می‌رسد دیگر قوه‌ای باقی نیست، زمانی هم که می‌گوییم ماده‌ای صورت جدید به خود گرفت، منظور آن است که ماده که امری نامتعیّن است صورت شد و تعین پذیرفته است. معنای ترکیب جوهر مادی از ماده و صورت این است که هر شیء مادی «از» یک موضوعی پدید آمده است و منظور از بقاء، این است که این مادة خاص و نه ماده دیگری با تمام هویتش تبدیل به امری دیگر شده است. اگر این تفسیر از بقای ماده و ترکیب جوهر مادی پذیرفته شود دیگر جایی برای ماده اولی در فلسفه ارسطو باقی نخواهد ماند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 692.87 K

افق فهم در آینه فهم افق

اصغر واعظی؛ فائزه فاضلی

دوره 9، شماره 2 ، اسفند 1390، ، صفحه 59-86

چکیده

  گادامر فهم را واقعه‌ای می‌داند که در اثر امتزاج افق مفسر و افق متن پدید می‌آید. در نگاه گادامر، فهم پیوندی بنیادین با مفهوم افق دارد ودر واقع افق در فراشد فهم نقطه کانونی است. افق در نظر نیچه مفهومی ...  بیشتر گادامر فهم را واقعه‌ای می‌داند که در اثر امتزاج افق مفسر و افق متن پدید می‌آید. در نگاه گادامر، فهم پیوندی بنیادین با مفهوم افق دارد ودر واقع افق در فراشد فهم نقطه کانونی است. افق در نظر نیچه مفهومی محدودکننده است که فراروی از آن ممکن نیست. هوسرل اما توجه خود را بیشتر بر جنبه بسط‌دهی و گشودگی افق معطوف داشته است؛ افق همة‌ داده‌های همراهی است که به طور بی‌واسطه در شهود داده نشده است ولی در ادراک شیء نقشی اساسی ایفا می‌کند. گادامر از یک سو همانند نیچه برای افق نقش تحدیدکنندگی قائل است و از سوی دیگر همانند هوسرل به امکان بسط و گشودگی افق باور دارد. در نظر او، پیش‌داوری‌ها به مثابه افق درونی و تاریخمندی انسان به مثابه افق بیرونی، در سامان یافتن فهم و در عین حال در تحدید آن نقش ایفا می‌کنند.گادامر، برخلاف روشنگری، نه تنها پیش‌داوری را مانع فهم نمی‌داند بلکه معتقد است پش‌داوری شرط امکان هرگونه فهم به شمار می‌آید. فهم همچنین به تاریخ گره خورده است و محصول تأثیر تاریخ بر آدمی است. در نگاه گادامر، سنت یا پیش‌داوری، تاریخ و زبان عمده عواملی هستند که در تقویم افق مفسر و تحدید منظر او نقش ایفا می‌کنند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 229.39 K

رابطه هنر و اخلاق در فلسفه ارسطو

مینا محمدی وکیل

دوره 15، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 75-93

چکیده

  از آنجا ­که ارسطو، در هر دو زمینة اخلاق و هنر دارای رسالاتی مستقل است، لذا مطالعة آن دو و توجه به رویکرد اخلاقی در هنر از مباحثی است که غالب شارحان فلسفة ارسطو به نحوی از انحا به آن پرداخته­اند. اما ...  بیشتر از آنجا ­که ارسطو، در هر دو زمینة اخلاق و هنر دارای رسالاتی مستقل است، لذا مطالعة آن دو و توجه به رویکرد اخلاقی در هنر از مباحثی است که غالب شارحان فلسفة ارسطو به نحوی از انحا به آن پرداخته­اند. اما نظریات ایشان دارای اختلافات و بعضاً تناقضات آشکار با یکدیگر، و گاه حتی در تقابل با آرای ارسطو است. این نکته را می­توان از یکسو ناشی از مفقود شدن بخشی از رسالة فن شعر و دیگر آثار ارسطو و از سوی دیگر، به دلیل اختلاط دو نوع حکمت عملی و ابداعی دانست؛ از آنجا که در رسالات ارسطو پیوند حکمت عملی و اخلاق بدیهی است؛ لذا این ارتباط به حکمت ابداعی و اخلاق نیز تسرّی یافته است. همچنین در تبیین مفهوم کاتارسیس، ارسطو دو نوع هدف اخلاقی و آموزشی در هنر را از یکدیگر تفکیک نموده و کاتارسیس را صرفاً مربوط به گونة پر شور و شوق و برانگیزانندة هنر دانسته است و نه گونة اخلاقی آن. نوشتار حاضر پس از بیان کلیات آرای ارسطو در باب هنر و اخلاق، روشن می­کند که بر خلاف آنچه غالب شارحان ارسطو در ادوار مختلف تاریخی عنوان داشته­اند، نگاه ارسطو به هنر نگاهی مستقل از فواید مادی و اخلاقی است.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 596.36 K

خدا و معمای فلسفه‌ی نقدی

اصغر واعظی

دوره 8، شماره 1 ، اسفند 1389، ، صفحه 81-103

چکیده

  کانت در نقد عقل محض بر این موضع پافشاری کرد که فهم بشری تنها قادر به شناخت پدیدارهاست اما در نقد عقل عملی، واقعیت عینی خدا، اختیار و جاودانگی نفس را اثبات می‌کند. در نگاه نخست به نظر می‌رسد که نتیجه ...  بیشتر کانت در نقد عقل محض بر این موضع پافشاری کرد که فهم بشری تنها قادر به شناخت پدیدارهاست اما در نقد عقل عملی، واقعیت عینی خدا، اختیار و جاودانگی نفس را اثبات می‌کند. در نگاه نخست به نظر می‌رسد که نتیجه دو نقد در تعارض با یکدیگر است و کانت خود، از این مشکل به معمای فلسفه نقدی تعبیر کرده است. او ضمن طرح و حل مسئله، تصریح می‌کند که «ایده‌آلیسم استعلایی پدیدارها» و «فرض جهان معقول» دو رکن اساسی فلسفه‌ای واحد را تشکیل می‌دهند. براین اساس، او در نقد دوم پس از آنکه خدا را به مثابه یکی از مقتضیات عقل عملی اثبات می‌کند، فاهمه، اراده و آفرینندگی را به عنوان سه تعین بنیادین به خدا نسبت می‌دهد و در ادامه، این سه تعین بنیادین را با یک تعین بنیادین دیگر یعنی خودانگیختگی مرتبط می‌داند. کانت معتقد است که انتساب این تعینات به خدا و اثبات وجود او، مغایر با نتایج نقد اول نیست و برای رفع تعارض گاه به روش تمثیل متوسل می‌شود و گاه به کاربرد متفاوت مقولات در نقد اول و دوم. اما به نظر می‌رسد کانت با توسل به این شیوه‌ها نمی‌تواند مشکل تعارض میان دو نقد را مرتفع سازد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 355.71 K

ارسطو فیلسوف الهی یا پوزیتیویست

unknown

دوره 2، شماره 2 ، دی 1383

چکیده

  علیرغم بیست قرن سلطنت مطلقه نظام اندیشه ارسطو بر تفکر فلسفی جهان این نکته عجیب به نظر می رسد که در مورد مهمترین ویژگی های تفکر ارسطویی حتی در کلی ترین شکل آن اختلاف نظر در میان اصحاب بحث و نظر وجود دارد ...  بیشتر علیرغم بیست قرن سلطنت مطلقه نظام اندیشه ارسطو بر تفکر فلسفی جهان این نکته عجیب به نظر می رسد که در مورد مهمترین ویژگی های تفکر ارسطویی حتی در کلی ترین شکل آن اختلاف نظر در میان اصحاب بحث و نظر وجود دارد که گاه به شکل آراء متضاد رخ می نماید دیدگاه ارسطو درباره الوهیت یکی از مهمترین این چالش هاست . در این مقاله سعی بر آن است که دیدگاهی جامع از الهیات ارسطویی را که در بردارنده همه جانبه دیدگاه های معلم اول چه در سطح آثار عمومی و چه در سطح آثار تخصصی باشد ارائه شود بدین منظور نخست به نادرستی دیدگاه برخی نویسندگان که الهایت ارسطویی را از خداشناسی به بحث در مبادی علوم طبیعی کاهش داده اند و سپس این ویژگی را به مثابه جعل و تحریفی از سوی فلاسفه مسلمان نسبت به فلسفه ارسطو تلقی نموده اند نمایان شده است و به دنبال آن به اصالت بحث خداشناسی در ارسطو چه در رسائل موسوم به مابعد الطبیعه و چه در آثار عمومی وی اشاره شده است و درمورد اخیر با ذکر مواردی از کتاب موسوم به درباره فلسفه ارسطو لطافت و عمق روح دینی ارسطو به نمایش گذارده شده است

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.15 M

بحث در مبانی آراء کلامی اکام

روح الله عالمی

دوره 2، شماره 1 ، خرداد 1383

چکیده

  علم کلام در همه ادوار و نزد همه متفکران بر پایه ایمان استوار بوده است اگر چه برخی از متکلمین تفکیک عقل و ایمان راشرط لازم تحقق این علم دانسته اند اما ابتنای آن بر جوهر ایمان هرگز مانعی بر سر راه استدلالی ...  بیشتر علم کلام در همه ادوار و نزد همه متفکران بر پایه ایمان استوار بوده است اگر چه برخی از متکلمین تفکیک عقل و ایمان راشرط لازم تحقق این علم دانسته اند اما ابتنای آن بر جوهر ایمان هرگز مانعی بر سر راه استدلالی بودن آن بشمار نرفته است در سنت مسیحی و از اواخر قرن سیزدهم جدایی میان عقل و ایمان شکل آشکاری به خود گرفت اکام همانند برخی از متفکران آن دوران نتوانست مرزهای مشترک عقل و ایمان و یا استدلال و برهان از یک طرف و باور و یقین دینی از سوی دیگر را یافته و تفاهم این دو گوهر گران قیمت را کشف نماید جدایی کلام و فلسفه در دیدگاه او نتیجه همین امر بشمار می رود مقاله حاضر کوششی است در تبیین مبانی تفکر کلامی اکام که تا اندازه ای جایگاه تفکر دینی آن دوره را نیز نشان می دهد

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 558.78 K