دوره 22 (1403)
دوره 21 (1402)
دوره 20 (1401)
دوره 19 (1400)
دوره 18 (1399)
دوره 17 (1398)
دوره 16 (1397)
دوره 15 (1396)
دوره 14 (1395)
دوره 13 (1394)
دوره 12 (1393)
دوره 11 (1392)
دوره 10 (1391)
دوره 9 (1390)
دوره 8 (1389)
دوره 7 (1388)
دوره 6 (1387)
دوره 5 (1386)
دوره 4 (1385)
دوره 3 (1384)
دوره 2 (1383)
دوره 1 (1381)
موضوعات = فلسفه
تحلیل روششناختی مواجهۀ سهروردی با «خود»
چکیده
از حیث معرفتشناسی کشف «خود»، ماهیت «خود» و ارتباط انسان با «خود» در فلسفه اشراق جایگاه ویژه دارد. مسئلۀ اصلی در این مقاله این است که سهروردی چگونه «خود» را کشف میکند و مکانیسم ... بیشتراینهمانی چیست؟ نظریه ویتگنشتاین درباره گزارههای اینهمانی
چکیده
اهمیت گزارههای اینهمانی در منطق ویتگنشتاین بیش از هرگونه گزاره دیگری اعم از بسیط یا معین است. گزارههای اینهمانی است که از طریق آن میتوانیم به عینیت و یگانگی ماهوی جهان آگاهی یقینی ... بیشترنقد لکان بر اخلاق کانتی از موضع سادی
چکیده
از انتقادات رایج به نظریۀ اخلاقی کانت، توجه بیش از حد به عقل و مطلق بودگی آن در قانون اخلاقی است. به گونهای که بیتوجهی به سایر عناصر دخیل در حکم اخلاقی از جمله احساسات منجر به ناممکنی و ظهور سویه سادیستی ... بیشترپدیدارشناسی روح هگل و مسئلۀ شیء فینفسۀ کانتی
چکیده
مفهوم شیء فینفسه در فلسفۀ کانت همان عاملی است که ما را از شناخت شیء چنان که در خود هست محروم میسازد و به همین خاطر برای هگل که اعتقاد داشت دانش به هیچ حدی محدود نمیشود، پذیرفتنی نبود و او برای رسیدن ... بیشتراز ضرورت علّی فاعلی تا تعینباوری غایتشناختی در متافیزیک اپسیلن، ثتا، لامبدا و اخلاق نیکوماخوسی
چکیده
تشتت آرای موجود در مسئله اصل موجبیت، محصول یکبعدی نبودن آثار و مسیر تفکر ارسطو است. در اخلاق نزد ارسطو بهرغم وجود اصل کلی ضرورت، اما به اصل موجبیت به نحو متفاوتی از آثار منطقی، فیزیکی و متافیزیکی پرداخته ... بیشترنقد، ویرایش و معرفتشناسی گواهی
چکیده
رابطۀ مؤلف با تألیف از جهات مختلف حائز اهمیت است. بخشی از اخلاق پژوهش و نگارش که شامل بررسی انتحال یا سایهنویسی میشود، ناظر به همین موضوع است. استدلال میکنم که همسو با این ایده، ویرایش نیز ممکن است ... بیشترریشهیابی نظریۀ تجرد خیال سهروردی در آثار ابنسینا
چکیده
از سویی شیخ اشراق با پذیرش وجود قوای گوناگون برای نفس، و اینکه خیال را به عنوان قوهای از قوای نفس می داند، دیدگاهی همسو با نظر ابنسینا پیدا کرده است. ابنسینا، تمامی قوای مربوط به نفس، غیر از قـوه ... بیشترجایگاه واهمه در عمل از منظر ابنسینا
چکیده
از منظر ابنسینا، قوه واهمه یکی از مهمترین مبادی عمل است. این قوه مبدأ ادراکی عمل است. ادراک پیشین عمل، بهکارگیری متصرفه برای تصور عمل، تحریک شوق شهوی و غضبی از طریق ادراک جزئی و تصوری نفع و ضرر، ... بیشتربرهان زیبایی از منظر سی اس لوئیس
چکیده
هرچند مباحث مدوّن و مکتوب بسیاری دربارۀ زیبایی در آثار افلاطون، ارسطو، فیثاغوریان و دیگر فیلسوفان یافت می شود، اما این مباحث تقریباً از سدۀ هجدهم به اینسو، بهصورت قلمروی معرفتی مطرح شد. در میان ... بیشترتقسیمبندی معقولات از دیدگاه ابنسینا
چکیده
پس از اینکه تقسیمبندی معقولات به معقولات اولی، معقولات ثانیهی فلسفی و ثانیۀ منطقی، از سوی میرداماد ارائه شد و از سوی ملاصدرا مورد تأیید و تحکیم قرار گرفت، دیدگاه نهایی در تقسیمبندی معقولات تا امروز ... بیشتر«متافیزیک شر»؛ تفسیر هستیشناختی از نظام آزادی
چکیده
رسالۀ پژوهشهای فلسفی در باب ذاتِ آزادی انسان (1809)، پژوهشی هستیشناختی دربارۀ آزادی بهمثابۀ ذات بشر است که وجه مثبت و تعیینکنندۀ شر را در ذات آزادیِ انسان تصدیق میکند. شلینگ برای تثبیت کردن امکانِ ... بیشترچیستی «عقل فعال» در نظریۀ عقل نزد ابنباجه
چکیده
«عقل فعال» در فلسفۀ ابنباجه در معرفتشناسی، اخلاق و سعادت انسان اهمیت دارد. ازاینرو مبحث «عقل فعال» از جهات مختلف مورد بحث است. «حقیقت عقل فعال» در جایگاه معرفتی و وجودی، صرفنظر ... بیشترسمانتیک غیر تابع ارزشی حاج حسینی
چکیده
مرتضی حاج حسینی در ویراست دوم کتاب خویش «طرحی نو از اصول و مبانی منطق» دو نظام تابع ارزشی و غیر تابع ارزشی معرفی کرده است که دستگاه استنتاج طبیعی آن دو و سمانتیک نظام تابع ارزشی را در مقالههای دیگری ... بیشتربررسیِ تأثیر دستاوردهای فلسفی حکمتِ متعالیه در اجتهاد شیعی: مطالعۀ موردیِ مسئلۀ «وحدتِ وجود»
چکیده
مسئلۀ اساسیِ این پژوهش بررسیِ تأثیر یا عدمِ تأثیرِ تحقیقات فلسفی در صدورِ احکامِ فقهی و هدف از آن، اثباتِ این تأثیر با مطالعۀ موردیِ مسئلۀ «وحدتِ وجود» در حکمت متعالیه است. برخی فُقها در احکامِ ... بیشترملاحظاتی درباره صورت در نظریۀ ماده - صورتگرایی ابنسینا و کیت فاین
چکیده
بر اساس نظریه «ماده-صورتگرایی» ساختار اجسام مادی از دو جزء ماده و صورت ترکیب یافته است. «ابنسینا» و فیلسوف متافیزیک تحلیلی معاصر «کیت فاین» معتقد به ماده-صورتگرایی هستند. بر این ... بیشترردپای برگسون در تفسیر هایدگر از زمان
چکیده
در ابتدای کتاب وجود زمان نام برگسون در کنار نام ارسطو آمده است، جایی که هایدگر سعی دارد مفهوم حیث زمانی را از زمان سنتی مورد استفاده در فلسفه تمایز دهد. حال سؤال اینجاست که پس از اشارۀ هایدگر به نام ارسطو، ... بیشترموقعیتهای ایزوتوپیک سرمایهداری: امکان انقلاب در فلسفۀ شیزوفرنیک دلوز-گتاری
چکیده
در فلسفۀ شیزوفرنیک یا اُنتو-اِتیکو-اِستتیکِ دلوز-گتاری، هستی ارتباطی وثیق با زیباشناسی و اخلاق دارد؛ و این یعنی برقراری پیوندی انقلابی و بدیع میان حوزههایی که پیشتر منفک از یکدیگر دیده میشدند. ... بیشترصورتبندی اخلاق و تربیت خانواده در فلسفۀ منسیوس
چکیده
چین باستان سرزمین فلسفه و حکمت عملی است که محور عمدۀ آن، خانواده، بهمثابۀ دولت کوچک و اتصالش به ساحت اجتماع است. منسیوس در فلسفهورزی به پیوستگی فرد، خانواده و حکومت معتقد است و رابطهای خطی میان آنها ... بیشترتقابل میان مفهوم کنشگر هانا آرنت و دازاین خودتنهاپنداشتهشدۀ هایدگری
چکیده
هانا آرنت، متفکرسیاسی برجستۀ قرن بیستم، در آرائش دربارۀ ارتباط وثیق پراکسیس و غلبه بر تمامیتخواهی که آن را محصول از خودبیگانگی، انفعال و انزوای انسان مدرن میداند، مسیری متمایز از استادش مارتین ... بیشتربررسی انتقادی «ثبات تغیّر» در ربط ثابت به متغیّر
چکیده
ازآنجاکه صدرا در بحثی چون ربط ثابت به متغیّر (و قدیم به حادث) بر ثبات تغیّر پای میفشرد، این مسئلۀ مهم پیش میآید که تعبیر متناقضنمایی چون «ثبات تغیّر» تا چه اندازه پذیرفتنی است؟ هدف اصلی این ... بیشترتبیین حکیم مصلحالدین لاری از حرکتشناسی ابن سینا (مقدّمه، تصحیح و تحقیق رسالة فی بحث الحرکة)
چکیده
مصلحالدین لاری، فیلسوف و تاریخنگار قرن دهم هجری/ شانزدهم میلادی است که زندگی خود را در سه قلمرو تاریخی و جغرافیایی صفوی در ایران، گورکانی در هند، و عثمانی در آسیای صغیر سپری کرد. این تجربۀ زیسته، رهاورد ... بیشترنظریۀ فرآیند معکوس و کاربرد آن در تبیین نحوۀ مشاهده و اطلاع از امور غیبی توسط ابن سینا و شیخ اشراق
چکیده
ابن سینا نحوۀ مشاهدۀ موجودات غیرمادی (عقلی) را دارای فرآیندی معکوس مشاهدۀ موجودات مادی دانسته است. پس از وی شیخ اشراق به کمک این فرآیند، نحوۀ مشاهدۀ موجودات عالم مثال را نیز از همین طریق تبیین کرده است. ... بیشترحکمت و عرفان اسلامی و مسئلة پیشرفت تمدن و فرهنگ
چکیده
مسئلة رکود یا عدم پیشرفت فرهنگ و تمدن اسلامی و علل آن، از مسائل اصلیای است که روشنفکران مسلمان به انحای مختلف، آن را عنوان و شرح و بسط دادهاند. به نظر اکثر آنان، مانع اصلی این امر حکمت و عرفان اسلامی ... بیشترحقیقت و واقعیت در پراگماتیسم پیرس و جیمز
چکیده
حقیقت و واقعیت از مباحث بنیادی فلسفی است که پراگماتیستها دربارۀ آن مباحث ویژهای مطرح کردهاند. در این مقاله آرای پیرس و جیمز در این خصوص با هم تطبیق داده میشود تا به این سؤال پاسخ داده شود ... بیشترواکاوی شهود مقولی در پژوهشهای منطقی هوسرل